دردهای سرطانی
درد سرطان (Cancer Pain) میتواند ناشی از تحت فشار یا نفوذ قرار گرفتن بخشهای بدن، به منظور انجام فرایندهای تشخیصی و درمانی، یا تحت تأثیر قرار گرفتن پوست، عصب یا سایر موارد همراه با عدم تعادل هورمونی یا واکنش ایمنی ایجاد شود. به عبارت دیگر، عامل دردهای مزمن (دیرپا) بیماری سرطان و عامل دردهای گذرا فرایندهای درمانی یا تشخیصی است. با این وجود، پرتودرمانی و شیمیدرمانی نیز پس از اتمام درمان، میتوانند به ایجاد دردهای طولانی مدت منجر شوند.
وجود درد، در واقع به محل سرطان و مراحل بیماری بستگی دارد. تقریباً نیمی از تمامی بیماران مبتلا به سرطان بهطور دائم احساس درد دارند؛ و دو سوم بیمارانی که با سرطان پیشرفته دست به گریبان هستند، شدت درد به حدی است که خواب، روان، روابط اجتماعی و تمامی فعالیتهای روزمره زندگی آنان را تحت تأثیر قرار میدهد.
چه چیزهایی باعث دردهای سرطانی میشود؟
سرطان و درمان آن بیشترین درد را دارد و دلایل عمده این درد، عبارتند از:
درد آزمایشهای پزشکی:
برخی از روشهایی که جهت تشخیص سرطان و بررسی پیشرفت درمان از آنها استفاده میکنند دردناک می باشند ، از جمله نمونهبرداری، آزمایش آب نخاع یا آزمایش مغز استخوان. اگر به شما گفتند که به این آزمایشها نیاز دارید، نگذارید ترس از درد بر شما غلبه کند. پیش از شروع کار از پزشک خود سوال کنید که چه اقداماتی برای کاهش درد شما انجام میدهند.
درد ناشی از تومور:
اگر سرطان بزرگتر شود و در سراسر بدن گسترش یابد، با فشار آوردن به بافتهای دور و برش باعث درد میشود. مثلاً، تومور با فشار به استخوان، عصب، نخاع یا سایر اعضای داخل بدن موجب درد میشود.
فشردگی نخاع:
وقتی تومور به مهرهها سرایت کند، نخاع را تحت فشار قرار میدهد و به درد فشردگی نخاع میانجامد. اولین نشانهاش درد کمر یا گردن یا هر دو نشانه میباشد؛ سرفه، عطسه یا دیگر تحریکها آن را بدتر میکند.
درد ناشی از درمان:
شیمیدرمانی، پرتودرمانی، جراحی و دیگر روشهای درمان گاهی برای برخی بیماران باعث درد میشود. چند نمونه از دردهای ناشی از درمان را در ادامه شرح دادهایم:
دردهای عصبی:
اگر درمان به عصبها آسیب بزند درد تولید میکند. این درد اغلب سوزنده، تیز و تیر کشنده است. گاهی خود سرطان هم باعث این درد میشود.
توهم درد:
گاهی ممکن است در بعضی اعضای بدن که با جراحی برداشته شدهاند، احساس درد یا ناراحتی کنید پزشکان علت آن را نمیدانند ولی این درد واقعی میباشد. میزان دردی که احساس میکنید به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله محل سرطان در بدن، نوع آسیب و چگونگی رویارویی بدن شما با درد. همه با هم متفاوت است.
علائم درد سرطان در افراد سرطانی چیست؟
این علائم در افراد مختلف میتواند تفاوت داشته باشد. در واقع میزان درد میتواند به نوع سرطان، مرحلهای که فرد در سرطان بدان دچار میباشد، و یا میزان شیوع بیماری در بدن افراد و همینطور آستانه تحمل و درد در افراد بستگی داشته باشد. این دردها میتوانند گاهی خفیف و گاهی بسیار طاقت فرسا باشند.
درد حاد
این درد، درد ناشی از جراحت است و مدت زمان کمی دوام میآورد. در واقع تا زمانی این درد ادامه دارد که جراحت بهبود یابد. مسکنها نیز میتوانند درد را تسکین دهند.
درد مزمن
کنترل درد مزمن بیماران سرطانی دشوار بوده و گاهی بر اثر کنترلهای اشتباه پیش میآید. درد تا حد زیادی بر کیفیت زندگی شما تأثیرگذار است که انجام کارهای روزمره مثل خرید کردن، خوابیدن و غذا خوردن را برای افراد دشوار میکند.
درد مزمن یا درد مداوم میتواند بر اثر فشارهایی که سرطان بر عصب وارد میکند و استفاده از مواد شیمیایی باشد. درد مزمن بهصورت شدید و خفیف بوده است و میزان این درد به نوع بیماری بر میگردد.
روشهای درمان و کنترل دردهای سرطانی
به صورت کلی میتوان کنترل دردهای سرطانی را به 7 دسته زیر تقسیمبندی کرد:
درمان دارویی در کنترل دردهای سرطانی
در بیماران سرطانی دو نوع درد در بدن احساس میشود: درد حاد که به دلیل تحریک دریافت کنندههای درد، در قسمتهای مختلف بدن اتفاق میافتد و درد مزمن که علت آن، صدمه دیدن سلولهای عصبی میباشد.
گروههای دارویی خاصی جهت درمان هر یک از این دو نوع درد وجود دارد به گونهای که داروهای موثر برای درمان درد حاد، برای درمان درد مزمن تاثیری ندارند و بالعکس.
دردهای سرطانی، ترکیبی از هر دو نوع درد میباشند، بنابراین برای درمان درد در بیماران سرطانی، باید مخلوطی از هر دو نوع دارو به کار برده شود. مرسومترین داروهای خوراکی که در بیماران سرطانی، با توجه به مرحله و میزان درد به کار میروند، مسکنهای ساده، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، استروئیدها و مخدرها هستند. تصمیمگیری در مورد ترتیب مصرف این داروها، مطابق با دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، که پلکان بیدردی نامیده میشود انجام میشود.جراحی در کنترل دردهای سرطان
برای از بین بردن تومور به صورت کامل یا قسمتی از آن، میتوان از روش جراحی استفاده کرد. این روش به صورت مستقیم درد را کم میکند، عوارضی که از گرفتگی منتج شدهاند را کاهش میدهد و باعث بهتر شدن نتیجه درمان سرطان و افزایش مدت زمان زنده ماندن بیمار میشود. روشهای دیگری نیز برای درمان و کنترل دردهای سرطانی وجود دارند که به عنوان درمانهای جراحی شناخته میشوند. از جمله این روشها عبارتند از:
– پیشگیری از فعالیت عصب
– دستکاری عصبیپیشگیری از فعالیت عصب (Nerve Blocks) در کنترل دردهای سرطانی
پیشگیری از فعالیت عصب با استفاده از تزریق دارو و با بی حسی موضعی انجام میشود. این روش عصبها را از کار میاندازد و غیرفعال میکند تا درد بیمار را کنترل کند. به این روش بلوک عصبی نیز گفته میشود.
هنگامی که کنترل دردهای سرطانی با دارو امکانپذیر نباشد، باید شیوههای مختلف تخریب عصبی که از زمینههای کاری فوق تخصصین درد میباشد را به کار برد. در اینصورت، انتقال پیامهای درد به نخاع و مغز کم میشود و درد کاهش مییابد و بنابراین، نسبت به روشهای دارویی، بهتر میتوان درد را کنترل کرد. در این روش درمان، ابتدا برای مطمئن شدن از اینکه یک عصب درد را منتقل میکند، کارکرد این عصب به صورت موقت توسط دارو قطع میشود. بعد از گرفتن پاسخ درمانی خوب و کم شدن میزان درد بیمار در سطح قابل قبول، شیوه های مختلفی برای قطع و از کار انداختن همیشگی عصب به کار برده می شود تا درد بیمار برای زمان طولانی (تقریبا یک سال) و به اندازه کافی کاهش یابد. این روش درمان به صورت بدون بیهوشی و در اتاق عمل دارای دستگاه اشعه ایکس و در شرایط استریل و با بیحسی موضعی انجام میشود. البته لازم به ذکر است که ممکن است به دلایلی، درد بیمار در زمان کمتر از یکسال بازگردد. مثلا در مورد توموری که با سرعت زیاد رشد میکند، ممکن است مدتی بعد، یک شبکه عصبی دیگر را درگیر کند و باعث برگشت مجدد درد بیمار شود. متاسفانه، همانطور که باید با سرطان به صورت پیوسته مبارزه کرد، کاهش درد آن نیز، با توجه به میزان پیشرفت بیماری، باید همیشگی باشد. در روشهای درمان تخریبی مانند این روش، احتمال بیشتری نسبت به روشهای درمان دارویی در رخداد عوارض پیشبینی نشده وجود دارد که البته، متخصصین درد با مهارتهای زیادی که در این زمینه دارند، این عوارض را به کمترین حد کاهش میدهند.
یکی از کاربردهای بلوک عصبی برای کاهش و کنترل درد سرطان پانکراس میباشد.بلوک عصب اسپلانکنیک در کنترل دردهای سرطانی پانکراس
بلوک عصب اسپلانکنیک، یک روش موثر در درمان دردهای مزمن بالای شکم که ناشی از سرطان یا التهاب پانکراس است میباشد. اعصاب اسپلانکنیک که در دو طرف ستون فقرات هستند، پیامهای درد را از اعضای مختلف شکمی به مغز انتقال میدهند. شبکه عصبی سیلیاک، محل برقراری ارتباط اعصاب اسپلانکنیک است. بلوک کردن شبکه عصبی سیلیاک با تزریق مواد بیحس کننده موضعی، برای کم کردن دردهای بعد از التهاب یا سرطان پانکراس به کار میرود. همچنین، روش بلوک عصبی، درد ناشی از بستن شریانهای کبدی در درمان سرطان را کم میکند.
دستکاری عصبی (Neurologic Interventions) در کنترل دردهای سرطانی
به وسیله عمل جراحی، امکان قرار دادن دستگاههایی در بدن به منظور ورود داروها به بدن یا تحریک الکتریکی اعصاب وجود دارد. به کارگیری عمل جراحی به منظور از بین بردن عصبهایی که در مسیر درد قرار دارند نادر است.
در مرحلههای آخر بیماری که تومور پیشرفت زیادی کرده است، به علت درگیر شدن اعصاب و قسمتهای مختلف، ممکن است مهار درد با بلوک کردن یک یا دو شبکه عصبی وجود نداشته باشد. در این هنگام باید روش کلیتری برای مهار درد بیمار به کار برده شود و انتقال هر پیام درد در نخاع را مهار کرد در این روش، کاتتر باریکی کنار نخاع گذاشته میشود و به یک پمپ دائمی زیر پوستی یا در خارج از بدن وصل میشود و مورفین و سایر ترکیبات دارویی به صورت همیشگی در کنار نخاع تزریق میشود و این داروها با تاثیرگذاری مستقیم بر سطح نخاع، منتقل کردن پیامهای درد را متوقف میکنند. به صورت کلی میتوان گفت که در این روش کنترل درد، هنوز بیماری وجود دارد و باعث درد نیز میشود ولی درد به مراکز عصبی بالاتر انتقال نمییابد و بیمار متوجه درد نمیشود و به صورت کامل درد او از بین میرود. البته کاهش درد با این روش، عوارض و هزینه بیشتری دارد و مراقبت از بیمار هم دقت، تجربه و آموزش بیشتری را لازم دارد.پرتودرمانی در کنترل دردهای سرطانی
چنانچه در در راه رفتن و فعالیتهای دیگر بیماران سرطانی که بیماری آنها در استخوان پخش شده است به علت درد زیاد مشکلی بوجود آید، پرتو درمانی این مشکلات را کم میکند. یعنی اینکه تزریق مواد رادیواکتیو میتواند منجر به کاهش درد شود. البته امکان افزایش درد بعد از پرتودرمانی وجود داردکه در اینصورت باید بررسیهای بیشتری انجام شود.
کنترل دردهای سرطانی با تخریب تومور با فرکانس رادیویی (Radiofrequency Ablation)
در این شیوه درمانی، تومور توسط یک الکترود سوزنی گرم میشود و از بین میرود. این عمل، درد را به مقدار قابل توجهی در بیمارانی که سرطان آنها در استخوان پخش شده است کاهش میدهد.
مسکنهایی که به کنترل دردهای سرطانی کمک میکنند:
داروهای زیادی هستند که میتوانند در کنترل دردهای سرطانی به شما کمک کنند و حال شما را بهتر کنند. فرد قادر خواهد بود بهتر بخورد، بهتر بخوابد و فعالیتهای روزانه مثل کار و سرگرمیهایش را دنبال کند.
1- مسکنها برای کنترل دردهای سرطانی
این داروها معمولا برای کنترل دردهای خفیف تا متوسط مناسبند. بسیاری از این داروها نیاز به نسخه پزشک ندارند. این داروها شامل موارد زیر می شوند:
- استامینوفن: این دارو اگر به اندازه نرمال مصرف شود بی خطر است. اما دوزهای زیاد در مدت طولانی منجر به صدمات کبد و کلیه میشود. خوردن این دارو با الکل به کبد آسیب میزند. اگر دچار مشکلات کبدی هستید، قبل از مصرف استامینوفن با پزشک مشورت کنید.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی NSAIDs: مثل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن. این داروها التهاب همراه با درد را کاهش میدهند. عوارض جانبی آنها شامل مشکلات و زخمهای معده میشود. مخصوصا اگر فرد اهل سیگار کشیدن یا نوشیدن الکل باشد، احتمال این عوارض جانبی بیشتر است. مصرف طولانی مدت NSAID ها خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش میدهد.
قبل از مصرف مسکن با پزشک مشورت کنید. به او اطلاع دهید که در حال حاضر چه دارو و درمانهایی را دریافت میکنید. این موضوع در صورتی که دارای بیماریهای دیگری مثل مشکلات کلیه باشید اهمیت بیشتری پیدا میکند. در صورت ابتلا به مشکلات کلیه مصرفها روی کارکرد کلیه اثر منفی میگذارد.
2- اپیوئیدها برای کنترل دردهای سرطانی
پزشک برای دردهای متوسط تا شدید از اپیوئیدها استفاده میکند. ممکن است پزشک از شما بخواهد دارو را به تنهایی یا همراه با بقیه مسکنها مصرف کنید.
دو نوع اپیوئید وجود دارد:
- اپیوئیدهای ضعیف مثل کدئین
- اپیوئیدهای قوی مثل فنتانیل، هیدرومورفون، متادون، مورفین، اکسی کدون و اکسی مورفون
عوارض جانبی رایج اپیوئیدها
- یبوست
- خواب آلودگی
- ناراحتی معده، تهوع و استفراغ
اگر هر کدام از علائم زیر را داشتید به پزشک اطلاع دهید. ممکن است نیاز به تغییر دارو یا دوز آن باشد. ممکن است پزشک داروهای دیگری برای تخفیف عوارض جانبی تجویز کند، مثل داروهای ضد تهوع.
3-داروهای نسخهای دیگر
- داروهای آنتی سیژر (ضد تشنج): این داروها مورمور و سوزش ناشی از درد عصبی را کاهش میدهند.
- داروهای ضد افسردگی: این داروها نیز برای درمان درد اعصاب مناسبند.
- استروئیدها: برای کاهش التهابات به کار میروند. این داروها برای درد نخاع، تومور مغزی و دردهای استخوانی استفاده میشوند.
4- ماری جوانای طبی برای کنترل دردهای سرطانی
ماری جوانا را میتوان به صورت دود کردنی، استنشاقی یا خوراکی (مثلا در نان یا شیرینی) مصرف کرد. نمونههای مصنوعی ماری جوانا نیز با نسخه در دسترس هستند. قرصهای درونابینول و نابیلون نیز از جمله نمونههای ساخت انسان هستند.
کارهایی که فرد مبتلا به سرطان باید برای کاهش درد در خود باید انجام دهد
افراد مبتلا به سرطان باید در مورد درد خود با تیم سرطان مربوطه در بیمارستان گفت و گو نمایند. آنها میتوانند در مورد اینکه درد چگونه شروع شده است و یا برای مثال از استخوان درد بعد از شیمی درمانی بگویند و همچنین شدت و مدت زمانی که ایجاد شده است با کادر پزشکی خود در میان بگذارند. با دادن اطلاعات دقیق از میزان درد خود، احساسی که دارند، و چگونگی کم شدن درد در آنها، پزشکان میتوانند در کاهش این درد به شما خدمات بیشتری را ارائه دهند.
داروهایی که برای کاهش و کنترل دردهای سرطانی برای بیماران تجویز میشود ممکن است در بدن آنها تاثیری نداشته باشد برای این منظور بیماران سرطانی باید تیم سرطان را در جریان قرار دهند تا آنها بتوانند داروهایی که برای تسکین درد این بیماران تجویز کردهاند را تغییر دهند. دردی که در شما ایجاد میشود را مقیاس بندی کنید. به این منظور که از شدت صفر تا ده به آن شمارهای را اختصاص دهید. با استفاده از این روش میتوانید پزشک خود را بهتر متوجه شدت دردی که احساس مینمایید، کنید.
داروهایی را که برای کنترل دردهای سرطانی شما تجویز شده است را باید به صورت شبانه روزی مصرف نمایید نه هنگامی که در خود درد احساس نمودید. این داروها در اثر استفاده مداوم میتواند دردهای مزمنی را که شما در دراز مدت با آن مواجه میشوید را کمتر نماید در واقع از ایجاد درد جلوگیری مینماید. باید دارای فعالیت و انرژی باشید. برای اینکه دردهای ناشی از سرطان را کم نمایید حتما باید دارو مصرف کنید. این داروها در کاهش درد به شما کمک میکنند. در نتیجه با دادن فعالیت بیشتر به بدن خود میتوانید در تاثیر این داروها و در کاهش درد خود نقش موثری را ایفا کنید.
نکته تاکیدی :
- قبل از اینکه درد شدید شود دارو را مصرف نمایید و منتظر شدید شدن درد در خود نباشید.
- در صورت کاهش درد یا از بین رفتن آن، داروهای ضد درد را به طور ناگهانی قطع ننماید. میتوانید با نظر پزشک دوز داروها را کاهش دهید.
- در صورت مصرف برخی از داروهای ضد درد ممکن است احساس تهوع داشته باشید برای این منظور با تیم پزشکی خود در این باره صحبت نمایید تا نوع دارو را تغییر دهند.
- میتوانید از ماساژ و یا کیسههای آب گرم برای کاهش درد استفاده نمایید. البته در مناطقی که تحت درمان سرطان هستند از کیسه آب گرم استفاده نکنید.
- میتوانید با تجویز پزشک از نوعی برنامه تغذیه برای کاهش درد استفاده نمایید. برخی از غذاها میتوانند درد را در شما کاهش دهند.
- غذاهایی که دارای فیبر بالایی هستند را مصرف نمایید. همچنین نوشیدن مایعات در مقادیر زیاد را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
- بعضی از داروهای مسکن میتوانند ایجاد یبوست کنند برای این منظور میتوانید از داروهای ملین یا نرمکنندهها برای جلوگیری از یبوست استفاده نمایید.
در دسترس بودن
12 ساعت
در طول روز
جهت ارائه خدمات
ساعت حضور پزشکان کلینیک درد راد:
شنبه:
صبح دكتر سیامک مرادی عصر دكتر حمیدرضا سميعی
يكشنبه:
صبح دكتر مسعود هاشمی عصر دکتر محمدحسین دلشاد
دوشنبه:
صبح دکتر حمیدرضا سميعی عصر دكتر مسعود ثقفینيا
سهشنبه:
صبح دکتر محمدحسین دلشاد عصر دکتر مسعود هاشمی
چهارشنبه:
صبح دکتر مسعود ثقفینيا عصر دکتر سیامک مرادی
نظرات مراجعه کنندگان
من مشکل درد عصب سه قلو داشتم و واقعا در تشخیص درست یک درمان درست مشکل برطرف شد، واقعا ممنونم ازتون که منو از اون درد نجات دادید
خانم 50 ساله از کرجمن مدت زیادی بود که دردهای سرطانی دیگه طاقتم بریده بود و واقعا نمیدوستم باید چیکار کنم، واقعا توی کلینیک درد راد خیلی بهم کمک کردن و دوبراه به زندگی بدون درد برگشتم. هر روز دعاتون میکنم، ممنون از کمکتون
آقا 60 ساله از قزوین
من ورزشکار هستم و در حین ورزش برای کمرم مشکل پیش اومد، متخصصین کلینیک درد راد واقعا به من خیلی کمک کردن و مشکل برطرف شد و الان دوباره به ورزشم برگشتم
آقا 25 ساله از تهران