در کلینیک درد با استفاده از تکنیکی به نام محرک نخاعی (spinal cord stimulator)، آسیب‌های وارد شده به نخاع را درمان می‌کنند. در واقع این نوع درمان یک امیدی دوباره برای افراد مبتلا به آسیب‌های نخاعی‌ست تا بتوانند فعالیت‌های خود را از سر بگیرند. در این مقاله در خصوص محرک نخاعی جهت درمان آسیب‌های نخاعی اطلاعات بیشتری در اختیار شما قرار خواهیم داد.
بسیاری از بیمارهایی که در گذشته به‌عنوان آسیب لاعلاج شناخته می‌شد، امروزه با استفاده از مدرن‌ترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات قابل درمان است. در گذشته آسیب نخاعی به‌عنوان یک آسیب جدی تلقی می‌شد که در اغلب مواقع درمانی برای چنین افرادی وجود نداشت.
محرک‌های نخاعی چگونه آسیب نخاعی را درمان می‌کند؟
عملکرد محرک‌های نخاعی (FES) به‌گونه‌ای‌ست که با محرک‌های الکتریکی با شدت کم، اعصاب و عضلات آسیب‌دیده را جهت بهبودی و بازسازی تحریک می‌کند. با وجود چنین محرک‌هایی، حرکات عضلات از کار افتاده تا حد زیادی باز می‌گردد.
در واقع محرک کوچکی که پالس‌های نه چندان قوی به عضلات منقبض شده وارد می‌کند، سبب حرکت کردن آن قسمت از کار افتاده می‌شود. علاوه بر این، جهت مسدود کردن سیگنال‌های درد در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، در واقع پس از استفاده از آن، بیمار دیگر دردی احساس نخواهد کرد.
نخاع چه وظایفی در بدن دارد؟
نخاع از تعدادی رشته‌ها و سلول‌های عصبی تشکیل شده که توسط ستون فقرات احاطه شده است و از مغز تا قسمت پایین کمر امتداد دارد. نخاع و رشته‌های عصبی به دو طرف تقسیم می‌شوند و از تمامی عضلات، مفاصل و اندام‌های بدن به مغز پیوند می‌خورد.
مغز و نخاع به‌همراه یکدیگر سیستم عصبی مرکزی بدن را تشکیل می‌دهند، بیشتر حرکات و عملکردهای بدن تحت کنترل سیستم عصبی مرکزی انجام می‌شود.
پس از آسیب نخاعی چه تغییراتی در سیستم عصبی مرکزی بدن رخ می‌دهد؟
زمانی که به نخاع آسیب وارد می‌شود، سیگنال‌های مغز جهت عملکرد بدن به‌خوبی به مقصد نمی‌رسد و در نتیجه عملکردی در اندام مورد نظر مشاهده نمی‌شود. میزان از کار افتادگی اندام‌ها در بدن بسته به میزان آسیب وارد شده به نخاع و سلول‌های عصبی متفاوت است.
محرک نخاعی چه تأثیری بر افراد آسیب‌دیدۀ نخاعی می‌گذارد؟
محرک الکترونیکی در واقع عملکرد افرادی که دچار آسیب‌های نخاعی هستند را فعال می‌کند، بنابراین حرکت عضلات در افرادی که تحت چنین درمانی قرار می‌گیرند بدون نیاز به کمک باز می‌گردد. در واقع پالس‌های الکتریکی که در این روش درمانی وجود دارد، عضلات و اعصاب ناحیه مورد نظر را فعال می‌کند. به‌طور مثال ممکن است برای حرکت دادن پا یا دست از این روش کارآمد بهره بگیرند.
همچنین از آن جهت مسدود کردن انتقال درد در بدن استفاده می‌شود و تأثیر بسزایی در کنترل دیگر قسمت‌های بدن مانند مثانه و روده نیز مشاهده شده است.
با استفاده از محرک نخاعی چه حرکاتی را می‌توان انجام داد؟
به‌طور کلی درمان با استفاده از محرک نخاعی می‌تواند در عملکرد مجدد پاها، دست‌ها و اندام‌های شما مؤثر باشد. در ادامه تمامی دامنه‌های حرکت را برای شما بازگو خواهیم کرد:
انجام بسیاری از فعالیت‌های روزانه از قبیل:
- نگه داشتن یا آزاد کردن اشیاء با دست‌های خود
- نگه داشتن چنگال یا قاشق برای غذا خوردن در دست
- به‌خوبی نوشتن
- قدم زدن مسافت‌های کم
- قرار گرفتن در حالت ایستاده
- تغییر حالت از حالت نشسته به‌صورت ایستاده حالت خود
- تجربه حرکات و احساساتی مانند فشار دادن، لمس و دما را مانند گذشته
- داشتن کنترل در قسمت روده و مثانه خود به‌خوبی
- بازگشتن انزال در آقایان
علاوه بر موارد ذکر شده و بازگشت حرکات عضلانی این نوع درمان از مزایای بیشتری برخوردار است که شامل موارد زیر می‌شود:
- گردش خون در بدن افزایش می‌یابد.
- به‌دلیل انجام حرکات ورزشی، وزن متناسب کنترل شده‌ای خواهید داشت.
- جهت بازگشت سلامت عمومی بدن خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند مشکلات قلبی و عروقی و دیابت کاهش می‌یابد.
- اسپاسم عضلات تا حد چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
- پس از بهبودی به‌راحتی می‌توانید سرفه کنید، این امر سبب می‌شود که خطراتی مانند عفونت ریه و خفگی به‌شدت کاهش یابد.
- کیفیت زندگی به‌دلیل انجام بسیاری از حرکات، بهبود پیدا می‌کند.
چه افرادی کاندیدای خوبی برای انجام محرک نخاعی نیستند؟
نکته‌ای که در خصوص این درمان وجود دارد این است که همه افراد کاندیدای مناسبی برای انجام محرک نخاعی نیستند، در ادامه ذکر خواهیم کرد:
- افراد دارای قطعه‌ای الکتریکی در بدن
- افراد مبتلا به سرطان
- افراد مبتلا به پوکی استخوان
- ترومبوزیس
- صرع
- بارداری
انجام محرک نخاعی برای چه افرادی مناسب است؟
معمولا از درمان محرک نخاعی به‌عنوان یک درمان ابتدایی استفاده نمی‌شود. ابتدا درمان‌های مختلفی برای بیماران تجویز می‌شود، چنانچه بهبودی حاصل نشود از این نوع درمان کارآمد بهره می‌گیرند:
- کمردرد (به‌خصوص اگر بعد از عمل دردهای بیمار ایجاد شده باشد)
- درد بعد از جراحی
- صدمات و مشکلات نخاعی
- درد بعد از قطع عضو
چه افردای کاندیدای مناسبی برای انجام درمان با استفاده از محرک نخاعی هستند؟
قبل از انجام هر درمانی ابتدا متخصص درد بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد که اطمینان داشته باشد، این انجام این روش برای آنها مؤثر خواهد بود. به‌طور کلی افرادی که کاندیدای مناسبی برای انجام این نوع درمان هستند به شرح زیر است:
- افرادی که پس از انجام جراحی یا دیگر درمان‌های کم تهاجمی دیگر تسکینی پیدا نکرده‌اند.
- افرادی که دچار مشکلات روانی و اعصاب نباشند؛ چراکه انجام این روش برای چنین افرادی اثر بخشی کمی خواهد داشت.
انجام کارهای روزمره همراه با محرک نخاعی چگونه است؟
اغلب بیماران پس از آنکه درمان‌شان با استفاده از محرک نخاعی انجام می‌شود، سؤالات متداولی در ذهنشان نقش می‌بندد که در ادامه به تمامی سوالات در این خصوص پاسخ خواهیم داد:
آیا همراه با محرک نخاعی می توان MRI انجام داد؟
خیر، انجام ام آر آی برای افرادی که محرک نخاعی دارند، خطرناک است. قبل از انجام ام آر آی با پزشک متخصص درد درمیان بگذارید تا برای شما جایگزینی پیشنهاد کند یا قبل از انجام MRI محرک نخاعی خود را خاموش کنید.
آیا با وجود محرک نخاعی می‌توان رانندگی کرد؟
خیر، هنگام رانندگی می‌بایست محرک نخاعی را خاموش کنید؛ چراکه ممکن است به‌دلیل تغییرات ناگهانی در میزان تحریک، منجر به حواس پرتی شما شود.
آیا می‌توان همراه با محرک نخاعی شنا کرد؟
در طی مدت‌زمانی که محرک نخاعی به‌صورت آزمایشی برای شما گذاشته می‌شود، نباید به حمام یا استخر بروید؛ زیرا ممکن است آن وسیله مرطوب شود. پس از گذراندن این دوران می‌بایست با پزشک متخصص درد دراین‌باره مشورت کنید.
کلام آخر
امروزه با وجود درمان‌های متعددی که برای بیماران در نظر گرفته شده است، دیگر کمتر بیماری وجود دارد که نتوان آن را درمان کرد. آسیب‌های نخاعی از آن دسته از مشکلات و بیماری هایی‌ست که اغلب پس از ابتلا به آن، دیگر امیدی برای بهبودی نخواهند داشت.
اما کلینیک درد حتی برای افرادی که بارها درمان‌های متعددی برای بیماری خود انجام داده‌اند و به‌دلیل آسیب‌های وارد شده به نخاع، دیگر امیدی ندارند با استفاده از محرک‌های نخاعی امید از دست رفته آنها را باز می‌گرداند.