بیماری پسوریازیس چیست ؟

پسوریازیس (به فرانسوی: psoriasis)، صدفک یا داءالصدف بیماری پوستی مزمن خودایمنی است. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن سیگنال‌های اشتباهی می‌فرستد.
این سیگنال‌ها باعث افزایش سرعت چرخهٔ رشد سلول‌های پوست می‌شود؛ یعنی افزایش بیش از حد سلول‌های پوستی از میزان ریختن آن‌ها. پسوریازیس واگیردار نیست.

پنج نوع اصلی آن، پلاکی، خالدار، معکوس، پوسچولار و اریترودرمیک می‌باشد. شایع‌ترین آن پسوریازیس پلاک‌ مانند است که با ناحیه‌هایی قرمزرنگ با پوششی نقره‌ای و سفید از سلول‌های مردهٔ پوست مشخص می‌شود.

پسوریازیس در هر نقطه‌ای از بدن مانند زانو، آرنج، پوست سر و کف دست و پا می‌تواند مشاهده شود و با سایر شرایط جسمی جدی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و افسردگی در ارتباط است.

حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس به آرتریت پسوریاتیک مبتلا می‌شوند.

باور بر این است که پسوریازیس مرتبط با دستگاه ایمنی بدن و یک بیماری ژنتیکی است و محرک‌های آن استرس، صدمه به پوست، برخی داروها و عفونت می‌باشد.
اغلب در سنین جوانی شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی از دوران نوزادی تا سنین کهولت شروع شود. زنان و مردان تقریباً به یک نسبت به این بیماری مبتلا می‌شوند.

این بیماری درمان قطعی ندارد، اما داروهای بسیاری وجود دارند که با استفاده از آنها، پسوریازیس کنترل می‌شود.

انواع روش‌های کنترل عبارتند از: درمان‌های موضعی، نور درمانی، داروهای سیستمیک، بیولوژیک و طب مکمل و جایگزین.

پسوریازیس اگر چه آزار دهنده است ولی در صورت درمان مناسب و رعایت دستورهای پزشکی، می‌توان با آن کنار آمد و بیماری را کنترل کرد.
حدود ۲٪ و بیش از ۱۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان پسوریازیس دارند و ۲۹ اکتبر (۷ آبان) روز جهانی پسوریازیس می‌باشد.

علائم بیماری پسوریازیس

هر یک از انواع این بیماری پوستی علائم مخصوص خود را دارند؛ اما در بسیاری از آن‌ها برخی از نشانه‌ها رایج است و می‌توان با مشاهده این علائم، ابتلا به بیماری را تشخیص داد.
اصلی‌ترین نشانه‌های ابتلا به این بیماری از قرار زیر هستند:

• فلسی شدن پوست
• ظاهر شدن پینه‌های زبر قرمز یا صورتی برآمده
• خشک شدن شدید پوست که حتی ممکن است باعث خونریزی شود
• احساس خارش و سوزش شدید بر روی نواحی خاصی از بدن
• احساس درد بر روی پوست
• ایجاد تاول بر روی لکه‌های پوستی که در موارد نادری اتفاق میافتد
• برآمدگی و افزایش ضخامت ناخن‌ها

انواع پسوریازیس

انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دسته‌های مختلفی تقسیم‌ بندی می‌شود :

• ولگاریس یا پلاکی

این نوع بیماری، شایع‌ترین نوع پسوریازیس به شمار می‌رود. در این بیماری لکه‌های قرمز و خشک روی پوست دیده می‌شود که با بزرگ‌تر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقره‌ای می‌گردند.
گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه‌های خون در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شود. ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند.
تعداد آن‌ها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن ظاهر می‌شوند، حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان.

• ناخن

این دسته از بیماری در بخش کوچکی از ناخن دست یا ناخن پا ظاهر می‌گردد. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ می‌دهد و در مواقع حاد ناخن ضخیم شده و فرم آن از بین می‌رود.

• پسوریازیس خالدار یا قطره‌ای

این بیماری در کودکان و نوجوانان ظاهر می‌شود و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه‌های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می‌شود و اغلب بعد از مدتی از بین می‌رود.
لکه‌های کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود می‌آید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده می‌شوند و به ضخیمی پلاک‌ها نیستند.

• معکوس (صدف پوستی)

این بیماری در بخش‌هایی از پوست بدن به وجود می‌آید که پر چین و چروک باشد. پلاک‌های قرمز، صاف و خارش‌آور در ناحیه‌هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند.
پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطحکاک وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.

• پوست سر

اگر این بیماری در پوست سر به وجود آید، ممکن است منجر به ضایعات روی صورت، گوش و خط رویش مو هم بشود. به همین دلیل در این حالت عواقبی مانند گسترش پسوریازیس و ریزش مو دور از ذهن نیست.

• پوسته‌ای

نوع نادری از این بیماری است که در سطح وسیع یا حتی کوچک با التهاب بسیار شدید روی دست، پا و انگشتان ظاهر می‌شود.
سرعت توسعه این بیماری زیاد است در این وضعیت علاوه بر ضایعات پوستی تارها یا پودرهای حاوی مایع نیز درون پوست دیده می‌شود. تب، لرز، خارش شدید و اسهال در این نوع از بیماری شایع است.

• اریترودرمیک

این نوع از بیماری احتمال شیوع کمتری دارد و می‌تواند تمام سطح بدن را با پوسته‌های قرمز بپوشاند که همراه با خارش و سوزش شدید است.

• مفصلی یا آرتریت پسوریازیس
  

این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل می‌شود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخن‌ها همراه است.
نشانه‌های آن از حالت متوسط تا شدید متغیر است و می‌تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.

آیا بیماری پسوریازیس ارثی است؟

می‌تواند یک بیماری ژنتیکی و در نتیجه ارثی باشد. بررسی نمونه‌های به‌دست‌آمده از ضایعه‌های پوستی افراد مبتلا به پسوریازیس، نشان داده است که عملکرد بیش از 1300 ژن در این نواحی از پوست، دستخوش تغییر می‌شود.

در جمعیت عمومی، حدوداً یک نفر از هر 10 نفر، دارای حداقل برخی از ژن‌های دخیل در بروز پسوریازیس است؛ با این وجود خوشبختانه بیماری فقط در 2 درصد از جمعیت بروز می‌کند.

البته در مقابل، گروهی از افراد نیز بدون داشتن ژن‌های دخیل در بروز این بیماری، به پسوریازیس مبتلا می‌شوند.
آنچه گفته شد به این معناست که لزوماً هرکسی که علائم این بیماری را نشان می‌دهد، آن را به ارث نبرده است.
با این حال بررسی‌های متخصصان ژنتیک نشان می‌دهد ابتلای یکی از والدین یا هردوی آن‌ها به این اختلال، شانس ابتلای فرد را به ترتیب 10 و 50 درصد افزایش می‌دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض پسوریازیس قرار دارند؟

هر کسی می‌تواند در خطر ابتلا به این بیماری باشد، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند. از جمله:

• سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. داشتن یک والد پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و داشتن دو والد پسوریازیس خطر بیشتری را به همراه دارد.

• عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

افراد مبتلا به HIV بیشتر احتمال دارد که پسوریازیس را توسعه دهند تا افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند. کودکان و نوجوانان با عفونت‌های تکراری، به ویژه گلودرد، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.

• استرس

از آنجا که تنش می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد، سطوح استرس بالا ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

• چاقی

وزن بیش از حد خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد.

• سیگار کشیدن

استفاده از دخانیات نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند شدت بیماری را هم افزایش دهد. سیگار کشیدن نیز ممکن است در ابتدای توسعه بیماری نقش داشته باشد.

سایت‌های پسوریازیس

می‌تواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود اما در برخی نقاط شایع‌تر است. درمان این بیماری نیز بسته به محل بیماری می‌تواند متفاوت باشد.

• پوست سر و صورت

اکثر افراد مبتلا به پسوریازیس، علائم بیماری را در پوست سر خود دارند. بعضا علاوه بر پوست کف سر، ممکن است پیشانی، گوش‌ها، ابروها، بین لب و بینی نیز درگیر شوند.
ممکن است پسوریازیس در پوست سر با درماتیت سبورئیک اشتباه گرفته شود، در این بیماری ضایعات پوستی نقره‌ای براق به نظر می‌رسد، در حالی که در درماتیت سبورئیک زرد و چرب است.

• پوست دست‌ها و پاها

هر قسمتی از دست ها و پاها ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار گیرند. نوع پلاکی اکثرا در بازو و آرنج یا زانوها ظاهر می‌شود. زمانی که کف دست‌ها و یا کف پاها را درگیر شوند اصطلاح پسوریازیس پالموپلانتار به آن اطلاق می‌شود.

• ناخن‌ها

در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است علائم در ناخن‌ها نیز بروز کند. این اتفاق با منافذ ریز در ناخن‌ها، ضخیم شدن و یا تغییر رنگ ناخن‌ها و شل شدن ناخن‌ها مشخص می‌شود. درمان پسوریازیس ناخن دشوار است.

• چین‌های پوستی

نوع معکوس می‌تواند در چین‌های پوستی مثل زیر بغل و زیر پستان‌ها بروز کند. این نوع اغلب با لمس و تعریق بدتر می‌شود.

• اندام‌ تناسلی

شایع ترین نوع پسوریازیس تناسلی، از نوع معکوس است که به صورت ضایعات صاف، خشک و قرمز ظاهر می‌شود.
قسمت‌های مختلفی از ناحیه تناسلی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد از جمله: شرمگاه، چین‌های پوستی بین ران و کشاله ران، چاک باسن، لب‌های بزرگ و کوچک واژن، آلت تناسلی مردانه، کیسه بیضه و فاصله بین اندام تناسلی تا مقعد (پرینه).
به دلیل حساسیت بالای اندام‌های تناسلی، درمان با محدودیت‌هایی مواجه است.

تفاوت اگزما و پسوریازیس چیست؟

اگزما یکی از مشکلات پوستی است که براثر خشک شدن بیش‌ازحد پوست در پاسخ به برخی محرک‌هایی نظیر ضدعفونی‌کننده‌های الکلی، مواد شوینده و یا آلرژن‌های تماسی ایجاد می‌شود.
در اگزما علائمی همچون التهاب پوست، پوسته‌پوسته شدن، ترک خوردن، خارش و قرمزی پوست ایجاد می‌شود. اما پسوریازیس ناشی از یک مشکل در سیستم ایمنی افراد است که سبب تجمع انباشتگی سلولی بر روی پوست شده و به‌صورت پلاک‌های برآمده سفیدرنگ قابل‌تشخیص است.

آیا پسوریازیس خطرناک است؟

این بیماری خطرناک نیست اما می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود. این بیماری می‌تواند بر روی اعتماد به نفس شما تاثیر بگذارد و اگر از روش‌های حمایتی کمک نگیرید، برای شما مشکل‌ساز شود.

این مشکل زمینه ساز کدامیک از بیماری ها است؟

اگر به این بیماری مبتلا هستید ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری ها می باشید ، از جمله:

1. آرتریت پسوریازیس : که باعث درد ، سفتی و تورم در مفاصل و اطراف آن می شود.
2. بیماری های چشمی : مانند ورم ملتحمه ، بلفاریت و یووئیت
3. چاقی، دیابت نوع 2
4. فشار خون بالا، بیماری قلب و عروقی
5. برخی از بیماری های خود ایمنی (مانند بیماری سلیاک ، اسکلرودرمی و بیماری التهابی روده )
6. افسردگی

تشخیص پسوریازیس چگونه است؟

در بیشتر موارد پزشکان قادرند بدون نیاز به آزمایشات تخصصی و صرفاً از طریق معاینات بالینی به وجود این بیماری پی ببرند چراکه علائم پسوریازیس نسبت به سایر اختلالات پوستی آشکارتر بوده و تشخیص آن‌ها دشوار نیست.
درصورتی‌که پزشک به وجود این بیماری مشکوک باشد سوالاتی در خصوص سابقه فامیلی و یا سایر بیماری‌های پوستی از بیمار می‌پرسد.
در برخی موارد اگر از نوع نادر آن باشد تشخیص قطعی بیماری نیازمند آزمایشات تکمیلی است که توسط پزشکان درخواست می‌شود.

بیوپسی یکی از این آزمایشات است. در این آزمایش نمونه کوچکی از پوست گرفته‌شده و برای تشخیص دقیق بیماری به آزمایشگاه تشخیص طبی ارسال می‌شود. و نوع دقیق پسوریازیس و شدت آن تعیین می‌شود.
در بیشتر موارد نمونه پوستی در مطب پزشک و در هنگام معاینه بالینی دریافت می‌شود. جهت جلوگیری از ایجاد درد در ناحیه نمونه‌گیری، پزشک موضع را با تزریق دارو بی‌حس می‌کند.

راه‌های درمان بیماری پسوریازیس

با وجود این‌ که در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، روش‌هایی در دسترس هستند که علائم را کنترل می‌کنند تا بتوانیم فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیریم و خواب بهتری داشته باشیم.
راه‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد و پزشک با در نظر گرفتن نوع پسوریازیس، شدت آن، محل ضایعات و عوارض جانبی احتمالی، درباره بهترین گزینه درمانی برای ما تصمیم‌گیری خواهد کرد.
روش‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها

طیف وسیعی از داروهای موضعی، خوراکی و تزریقی برای مبتلایان به پسوریازیس در دسترس است.

برخی از داروهای بدون نسخه می توانند به تسکین علائم پسوریازیس بسیار خفیف کمک کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

قطران ذغال سنگ: این دارو می تواند به تسکین پسوریازیس پلاک، خارش و ضایعات پوست سر، کف دست و کف پا کمک کند. افراد می توانند به تنهایی یا در کنار درمان دیگری از قطران ذغال سنگ استفاده کنند.
کرم های هیدروکورتیزون: این کرم ها التهاب را کاهش می دهند و خارش را تسکین می دهند.
اسید سالیسیلیک: این دارو می تواند به کاهش تورم و از بین بردن فلس، اغلب در افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر کمک کند.
عوامل ضد خارش: این مواد ممکن است شامل محصولات حاوی کالامین، هیدروکورتیزون، کافور یا منتول باشد.

• درمان های موضعی

افراد درمان های موضعی را مستقیماً روی پوست انجام می دهند. این معمولاً اولین اقدام درمانی برای علائم خفیف تا متوسط ​​است که هدف آن کاهش رشد سلول های پوستی، کاهش التهاب و تسکین خارش یا ناراحتی است.

این روش های درمانی بدون نسخه یا با نسخه پزشک در دسترس هستند و شامل استروئیدها نیز نیستند.

کورتیکواستروئیدها: افراد از این داروها برای درمان پسوریازیس برای دهه ها استفاده کرده اند. بسیاری از استروئیدها به صورت ژل، کف، کرم، اسپری و پماد موجود هستند. بنیاد ملی پسوریازیس راهنمای درک نقاط قوت کورتیکواستروئید را ارائه داده است.
ویتامین D مصنوعی: افراد اغلب از این ماده در کنار کورتون استفاده می کنند. این می تواند به صاف شدن پلاک ها، رشد کند سلول های پوست و از بین بردن پوسته ها کمک کند.
رتینوئیدها: این ویتامین A مصنوعی است که می تواند به کاهش رشد سلول های پوستی، کاهش قرمزی و تسکین خارش کمک کند. مردم معمولاً تارازوتن، یک رتینوئید موضعی را با درمان کورتیکواستروئید یا نور درمانی UVB ترکیب می کنند.
کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس: این داروها درمان های اگزما هستند که پزشک برای کمک به علائم پسوریازیس معکوس و پلاک تجویز می کند. افراد اغلب این داروها را با یک دوره استروئید ترکیب می کنند.

• درمان های سیستمیک

درمان های سیستمیک از طریق سیستم کل بدن انجام می شود و پزشکان این روش ها را برای افرادی که مبتلا به پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس متوسط ​​تا شدید هستند، تجویز می کنند.

این داروها پیشرفت بیماری و بروز دوره های عود را کاهش می دهند.

داروهای بیولوژیک: این داروها، داروهای مبتنی بر پروتئین هستند که از سلول های زنده گرفته می شوند. داروهای بیولوژیک سلول های T و پروتئین های ایمنی را که باعث پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس می شوند، هدف قرار می دهند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) حداقل 10 ماده بیولوژیکی را تأیید کرده است. این موارد شامل اتانرسپت، اینفلیکسیماب و آدالیموماب هستند.

بیولوژیک ها موثر هستند و فواید آن ها بسیار بیشتر از خطرات آن ها است.

با این حال، افراد هنگام استفاده از درمان بیولوژیکی باید هزینه هایی را در نظر بگیرند و با یک ارائه دهنده خدمات بیمه در مورد پوشش بیمه مشورت کنند.

متوترکسات: پزشکان این دارو را برای پسوریازیس بسیار شدید تجویز می کنند که عملکرد روزانه را محدود می کند و به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی دهد. متوترکسات برای آرتریت پسوریازیس و همچنین اوریترودرمیک، کف دست و پسوریازیس ناخن موثر است.

سیکلوسپورین: پزشکان معمولاً این موارد را برای جلوگیری از رد اعضای بدن پس از پیوند تجویز می کنند. با این حال، این دارو می تواند به افراد مبتلا به انواع شدید پسوریازیس نیز کمک کند:

1. پلاک
2. گوتات
3. اریتودرمیک
4. پوسچول تعمیم یافته
5. کف دست

رتینوئیدهای خوراکی: مبتلایان به این بیماری شدید می توانند دارویی بنام آسیترتین مصرف کنند که بر علیه اثرات بیماری در بدن کار می کند.
این فعالیت ایمنی را کاهش نمی دهد، و به این ترتیب است که آسیترتین برای افراد مبتلا به HIV که پسوریازیس شدید نیز دارند، ایمن تر است.
افرادی که انواع پسوریازیس دارند به جز پسوریازیس معکوس ممکن است از رتینوئیدهای خوراکی بهره مند شوند.

• داروهای خارج از برچسب

اگر داروهای استاندارد و مورد تأیید FDA علائم بیماری را برطرف نكرده باشند یا اگر فرد بیماری دیگری دارد كه مانع از استفاده از داروهای خاص می شود، پزشكان ممكن است داروهای بدون برچسب را تجویز كنند.

گزینه های موثر خارج از برچسب برای پسوریازیس عبارتند از:

1. آزاتیوپرین
2. 6- تیوگوآنین
3. استرهای اسید فوماریک
4. هیدروکسی اوره
5. تاکرولیموس

• فتوتراپی

این روش شامل تاباندن نور فرابنفش به پوست در مراکز درمانی توسط پزشک است. معمولاً درمان با فتوتراپی در صورتی توصیه می‌شود که نواحی وسیعی از پوست تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد.

• درمان خانگی

استحمام روزانه : عدم استفاده از صابون های عطری و حمام با روغن های طبیعی که بدن را چرب کنند. دمای آب باید ولرم باشد زیرا حمام با آب داغ برای بدن افراد مبتلا به پسوریازیس مضر است.
کاهش وزن : کاهش چربی و به دنبال آن کاهش تعرق در بدن به بهبود و کاهش عوارض پسوریازیس کمک می‌کند.
استفاده از مرطوب کننده : استفاده از لوسیون های ضد حساسیت و عدم استفاده از هرگونه لوازم عطریِ آرایشی بهداشتی.
حفظ آرامش : استرس یکی از عوامل تشدید کننده بیماری پسوریازیس است، بنابراین با حفظ آرامش در بدن و اعصاب به بهبود این بیماری کمک کنید. انجام ورزش های یوگا و مدیتیشن بسیار مفید خواهد بود.
عدم استفاده یا کاهش مصرف الکل و دخانیات