درد صورت دردی مزمن در صورت یا دهان است که دلیل مشخصی ندارد. به آن درد صورت ایدیوپاتیک مداوم (PIFP) نیز می گویند.
می تواند هر ناحیه از صورت شما را تحت تاثیر قرار دهد، اما اغلب باعث درد فک، گوش یا گونه می شود.
تشخیص این بیماری می تواند دشوار باشد و در صورت تجربه درد می تواند ناامید کننده باشد.
هر کسی می‌تواند به درد صورت مبتلا شود، اما در زنانی که در دهه 40 یا 50 زندگی خود هستند، شایع‌تر است.
افرادی که در گذشته صدمات دندانی یا جراحی دهان داشته اند ممکن است بیشتر به درد صورت مبتلا شوند.
درد صورت رایج نیست. کمتر از 1 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد. اما این تعداد ممکن است بیشتر باشد زیرا درد صورت اغلب اشتباه تشخیص داده می شود.
علائم آن ممکن است مانند بسیاری از بیماری های دیگر صورت و دهان مانند نورالژی سه قلو باشد.
انواع درد صورت
درد شدید و ناگهانی که در یک طرف صورت جمع می‌شود و بیشتر در اطراف دهان است، عموماً به دلیل مشکلات داخل دهان و دندان مانند حفره یا آبسه است.
اگر این نوع درد را تجربه کردید، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
دردی که در قسمت جلوی پیشانی و زیر چشم‌ها احساس شود، بیشتر به علت سینوزیت بوده و همراه با احساس خستگی و گاهاً تب و لرز است.
درد حاد ممکن است ایتروژنیک یا ناشی از برداشتن یک تومور یا پیامد جراحی زیبایی باشد.
آسیب بافتی ناشی از صدمه، ممکن است موجب آسیب به واسطه‌های شیمیایی شود که بر اعصاب آن بافت تأثیر می‌گذارند یا خود اعصاب مستقیماً مجروح شوند.
از آنجایی که دلایل زیادی برای درد در صورت وجود دارد، اگر دردی غیر‌قابل توصیف یا غیر‌قابل تحمل احساس شد، سریعاً با پزشک خود مشورت کنید.
علل درد صورت :
- نورالژی عصب سه‌قلو
درد عصب سه قلو یا نورالژی تریژمینال یک بیماری با درد مداوم است، که برخی از اعصاب صورت شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیمارانی که درگیر عصب سه قلو هستند، درد را به‌صورت شدید یا شوک الکتریکی تجربه می‌کنند.
- درگیری عصب گلوسوفارنژیال
عصب گلوسوفارنژیال یکی از عصب های کنترلی صورت است. درد عصب گلوسوفارنژیال نزدیک به درد عصب سه قلو است و گلو، دهان، فک را درگیر می‌کند.
- سردرد میگرنی
یک اختلال عروقی و خودبخودی ولی راجعه بوده که به صورت حمله باعث بروز درد می شود.
معمولا هر حمله از چهار ساعت تا ۳ روز به طور متوسط طول می کشد و عمدتا یک طرفه بوده می باشد .
شدت درد از متوسط تا شدید است. کیفیت درد به صورت ضربان دار و همراه با تهوع و استفراغ و همینطور ترس از نور و صدا است.
سر درد میگرنی می تواند با احساس پیش رسی (اورا) و یا بدون آن باشد.
این احساس می تواند به شکل اختلالات بینایی ، علایم حسی، فلج یکطرفه عضلات صورت، و عدم قدرت تکلم بروز کند.
در تشخیص افتراقی میگرن باید احتمال وجود مواردی همچون دندان درد، درد میوفاشیال را در نظر داشت.
- سینوزیت
- انحراف تیغه بینی
- اختلالات مفصل گیجگاهی- فکی
- یکی از علل شایع دردهای صورت، دردهای عضلانی این ناحیه می‌باشد.
سندرم اختلال عمل دردناک عضلانی یکی از مهم‌ترین اختلالات عضلانی ناحیه صورتی است .
بسیاری از بیماران از درد، حساسیت به لمس یک یا چند عضله جونده و محدودیت عملکرد ناشی از این سندرم رنج می‌برند.
برخی از محققین از ساختار روحی بیماران به عنوان یک عامل مستعد کننده این سندرم نام برده‌اند .
استرس را عامل قابل توجهی در بروز عادات فشردن و ساییدن دندان ها به هم دانسته‌اند که منجر به اسپاسم عضلات جونده می‌شود.
- زونا
- سرطان دهان
- سردرد خوشه ای
سر درد خوشه ای هم یکی از عوامل ایجاد درد صورت است .
یک حمله شدید سر درد یک طرفه در اطراف چشم و ناحیه تمپورال است که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد و ممکن است چند بار در روز تکرار شود.
همراهی سر درد با یک مورد یا بیشتر از موارد زیر بیانگر این نوع سردرد است.
اشک ریزش، گرفتگی بینی، آب ریزش بینی، تعریق پیشانی، میوز، افتادگی و ادم پلک در کنار سر درد دیده می شود.
نسبت شیوع آن در مرد به زن ۵ به ۱ است. در تشخیص افتراقی آن عفونت دندان و درد حاد عضلات ماستر مطرح می‌گردد.
- عفونت غدد بزاقی
- آبسه دندان
- گلوکوم
- آرتریت سلول غول‌آسا
آرتریت سلول غول‌آسا به التهاب لایه‌ی داخلی شریان‌ها گفته می‌شود.
اغلب، این بیماری شریان‌های سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌ویژه آن‌هایی که در ناحیه‌ی گیجگاهی (شقیقه) قرار دارند.
به همین دلیل، آرتریت سلول غول‌آسا برخی اوقات آرتریت گیجگاهی نیز نامیده می‌شود.
آرتریت سلول غول‌آسا به طور متناوب موجب سردرد، نرمی اسکالپ، درد فک و مشکلات بینایی می‌شود.
اگر درمان صورت نگیرد، می‌تواند به سکته‌ی مغزی یا نابینایی منجر شود.اگر سردرد جدید و دائمی دارید بدون تأخیر به پزشک مراجعه کنید.
اگر تشخیص پزشک آرتریت سلول غول‌آسا باشد، شروع فوری درمان می‌تواند از از دست رفتن بینایی پیشگیری کند.
- درد دندان ها
دندان به عنوان یک آوران حس دردناک عمل کرده و موجب درد صورت می گردد .
دندان ترکیبی از مینا ، عاج و سیمان بوده و اتصال آن به آرواره از طریق لیگامان های اطراف دندان انجام می شود .
در مرکز دندان پالپ وجود دارد که مشابه بافت همبندی در سایر نقاط بدن بوده و حاوی شبکه های عروقی، لنفاتیک ها و عصب می باشد .
تحریک پالپ موجب دندان درد شده و این تحریک می تواند به علل آسیب ، التهاب و نکروز باشد .
باید توجه داشت که به علت محدودیت شدیدی که در فضای اطراف دندان ها وجود دارد هرگونه التهاب می تواند به سرعت باعث ایجاد درد گردد .
التهاب خفیف موجب حساس تر شدن به محرک ها شده ، و التهاب شدید باعث بروز درد متناوب یا دایمی می شود .
آسیب به بافت های اطراف دندان ها نیز می تواند عاملی برای ایجاد درد باشد.
باید توجه نمود که دندان درد شایع ترین علت درد صورت بوده و باید در مرحله اول رد گردد .
- درد مفصل تمپوروماندیبولر :
مفصل گیجگاهی ترکیبی از حرکات لولایی و کشویی دارد و بسیار پیچیده عمل می کند.
قسمت هایی از استخوان های درگیر در قسمت مفصل با غضروف پوشیده شده اند و بوسیله یک دیسک کوچک جذب کننده ضربات و شوک ها از هم جدا شده اند که طبیعتا باعث حرکت نرم مفصل می گردد.
اختلال مفصل فکی گیجگاهی یا TMJ وقتی اتفاق می افتد که دیسک دچار فرسایش شود یا از محور مناسب خود خارج گردد .
غضروف مفصلی در نتیجه التهاب مفاصل یا آرتریت از بین رفته باشد و مفصل در اثر ضربه یا حوادثی آسیب دیده باشد که درواقع یک نوع پروسه آرتروزی اتفاق افتاده است.
- درد صورت از علائم ام اس
نورالژی سه قلو (TN) – درد کوبنده در ناحیه صورت یا فک که می تواند به عنوان یک علامت اولیه ام اس یا به عنوان عود رخ دهد.
در حالی که می توان آن را با درد دندان اشتباه گرفت، این درد منشأ نوروپاتیک دارد (ناشی از آسیب به عصب سه قلو).
- آیا درد صورت می تواند ناشی از استرس باشد؟
درد مزمن صورت با افسردگی، استرس و سایر اختلالات درد مزمن مانند فیبرومیالژیا مرتبط است.
شواهد فزاینده ای وجود دارد که همه این شرایط در فرآیندهای پاتوفیزیولوژیکی اساسی مشترک هستند.
- آیا مشکلات قلبی باعث درد صورت می شود؟
بیماری ایسکمیک قلبی به صورت درد در سمت چپ، در ناحیه رترواسترنال یا پیش کوردیال، همراه با تابش متعاقب آن به شانه، صورت و ناحیه گردن همان طرف ظاهر می شود.
در موارد کمتر، ممکن است تنها به صورت درد صورت ظاهر شود.
علائم درد صورت چیست؟
افراد مبتلا به درد صورت حداقل به مدت سه ماه هر روز در صورت خود درد دارند.
گرما، سرما یا لمس ممکن است باعث درد شود. برخی از افراد همچنین گزارش می دهند که در صورت خستگی یا استرس، درد بدتر می شود.
درد ممکن است در سمت چپ یا راست صورت شما، اغلب نزدیک فک یا گوش باشد.
ممکن است احساس کنید که در یک ناحیه کوچک از صورت شما محصور شده است، یا ممکن است در کل صورت شما پخش شود. مسیر عصب را دنبال نمی کند.
فردی که درد صورت دارد ممکن است درد را اینگونه توصیف کند:
- سوزش.
- عمیق
- کسل کننده یا دردناک، اما با دوره هایی از احساس تیز و چاقو زدن.
- کوبیدن یا ضربان.
- سوزن سوزن شدن یا احساس سوزن سوزن شدن.
نحوه تشخیص علت درد صورت
تشخیص دردی که علت ناشناخته‌ای دارد، بسیار دشوار است. گاهی علائم بسیار مشابه سندرم‌های دیگر صورت است.
زمانی که به متخصص درد مراجعه می‌کنید، ابتدا معاینات فیزیکی انجام می‌دهد.
سابقه پزشکی و علائم شما را مورد بررسی قرار خواهد داد. به‌طور کلی آزمایش‌هایی که برای رد سایر علل احتمالی و تشخیص بیماری برای افراد در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- معاینات دندانپزشکی
- تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن
- تست‌های عصبی
- تست‌های روان شناختی
نکات مراقبتی در خانه
اگر درد خفیف باشد، افراد اغلب می‌توانند چنین دردی را در خانه درمان کنند. اثربخشی راهکارهای خانگی بسته به علت درد می‌تواند متفاوت باشد.
راهکارهای خانگی به شرح زیر است:
- کمپرس یخ را به‌مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه چندین بار در روز روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید.
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن برای تسکین درد صورت موثر هستند.
- بالا نگه داشتن سر در افراد که سینوزیت دارند، می‌تواند برای تسکین موثر باشد.
- غرغره کردن با آب نمک سه بار در روز در صورتی که به دلیل درد دندان باشد، توصیه می‌شود.
- برخی از افراد راهکارهای دیگری مانند طب سوزنی، کایروپرکتیک و بیوفیدبک را موثر می‌دانند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
افراد مبتلا به درد شدید یا مداوم صورت باید با پزشک صحبت کنند. همچنین، برای علائمی که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد، از جمله:
- تب
- قرمزی یا برافروختگی
- درد شدید صورت یا دندان
- ورم
- خستگی غیر قابل وصف
چگونه درد صورت را درمان کنیم؟
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کاربردهای مختلفی دارد از جمله کمک به خلاص شدن از درد صورت
تزریقات ،اگر درمان های کمتر تهاجمی موثر واقع نشدند ،تزریق ها ممکن است به شما کمک کنند تا درد صورت خود را کاهش دهید.
دارو ها
درمان های داخل دهانی
لیزر درمانی
درد صورت معمولاً پس از دریافت تشخیص و شروع برنامه درمانی از بین می رود. پزشک گزینه های درمانی برای درد صورت شما را بر اساس علت تعیین می کند.
درد ناشی از عفونتی مانند سینوزیت معمولاً پس از استفاده از آنتی بیوتیک یا اجازه دادن به عفونت خود به خود بهبود می یابد.
درد صورت ناشی از عفونت ویروسی مانند زونا ممکن است با راش همراه باشد.
در برخی موارد، درد بدون درمان طی چند روز تا چند هفته از بین می رود. در موارد دیگر، درد عصبی ممکن است برای چندین ماه ادامه داشته باشد.
داروهای ضد ویروسی تجویزی مانند آسیکلوویر (Zovirax) و والاسیکلوویر (Valtrex) ممکن است مدت بثورات را کوتاه کنند.
پزشک شما ممکن است از داروهای دیگری برای درمان دردهای عصبی مداوم استفاده کند.
اگر درد صورت به دلیل بیماری دهان باشد، دندانپزشک شما می تواند با تجویز آنتی بیوتیک، کشیدن دندان یا انجام کانال ریشه آن را درمان کند.
داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) می توانند درد صورت ناشی از سردردهای خوشه ای یا میگرن را درمان کنند.
با این حال، گاهی اوقات درد صورت ناشی از سردرد به داروهای OTC پاسخ نمی دهد. در این صورت پزشک ممکن است داروی قوی تری برای تسکین درد تجویز کند.