شانه یخ زده چیست و روش درمان آن

شانه یخ زده (Frozen Shoulder) یا شانه منجمد که به آن کپسولیت چسبنده (Adhesive Capsulitis) نیز گفته می شود که به علت از بین رفتن تدریجی حرکات مفصل شانه به وجود می‌آید. این اختلال به علت چسبندگی یا به وجود آمدن بافت اسکار ایجاد می‌شود و علت بروز آن سفت شدن یا کلفت شدن بافت همبند اطراف مفصل است. بافت اسکار ایجاد شده باعث از بین رفتن توانایی حرکتی و محدود شدن حرکات بازو خواهد شد.

علائم شانه یخ زده چیست؟

علامت اولیه ی شانه یخ زده، دشواری در حرکت دادن بدون درد و خشکی شانه است. این علامت ممکن است در موارد زیر برای شما رخ دهد:

1. هنگامی که هر دو دست خود را به سمت آسمان بالا می برید.
2. هنگامی که دستان خود را بالا می آورید و رو به روی خود به سمت جلو به صورت مستقیم نگه می دارید.
3. هنگامی که دست های خود را بالا آورده و به صورت مستقیم در دو سمت بدن خود قرار دهید.
4. حالتی که انگار می خواهید زیپ پشت لباس خود را باز کنید و یا کیف پول خود را از جیب عقب شلوارتان بیرون بیاورید.

مراحل پیشرفت شانه یخ زده

این بیماری در سه مرحله رشد می کند:

1. مرحله اول: منجمد شدن

   در مرحله منجمد شدن، شما به تدریج درد بیشتری خواهید داشت. با تشدید درد، وسعت حرکتی شانه شما نیز کم می شود. مرحله منجمد شدن معمولا 6 هفته تا 9 ماه طول می کشد.

2. مرحله دوم: منجمد شده

   علائم دردناک ممکن است به طور حاد در این مرحله بهبود یابند اما خشکی باقی می ماند. بین 4 تا 6 ماه از مرحله منجمد شده، فعالیت های روزمره ممکن است بسیار مشکل باشند.

3. مرحله سوم: ذوب شدن

   حرکات شانه طی مرحله ذوب شدن به آرامی بهبود می یابند. بازگشت کامل به قدرت و حرکت به حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی معمولا 6 ماه تا دو سال طول می کشد.

چه موارد باعث ایجاد شانه یخ زده می شوند؟

ابتلا به موارد زیر از عوامل زمینه ساز شانه یخ زده می باشند:

1. ابتلا به دیابت
2. روماتیسم
3. کم کاری تیروئید
4. پارکینسون
5. ضربه به شانه
6. سکته مغزی و قلبی
7. بیماری های ریوی
8. عمل جراحی سینه
9. سرطان سینه
10. سرطان ریه
    این بیماران در زندگی روزمره خود از ناتوانی در برداشتن کیف پول از جیب پشتی، بالا بردن دست ها، بستن کمربند در اتومبیل، لباس پوشیدن و شانه کردن موها شکایت دارند.

نحوه تشخیص شانه یخ زده

پزشک متخصص اغلب شانه‌ی منجمد را بر اساس سابقه‌ی بیماری بیمار و معاینه‌ی فیزیکی او تشخیص می‌دهد و ممکن است برای کمک به تشخیص دقیق آن آزمایش‌ها زیر را توصیه کنند:

رادیولوژی: رادیولوژی یا عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس می‌تواند به او کمک کند تا از طبیعی و سالم بودن مفصل شانه اطمینان حاصل کند و هیچ شواهدی از آسیب ناشی از ضربه یا آرتروز وجود نداشته باشد.
ام آر آی (MRI): این ابزار تشخیصی قوی گاهی می‌تواند التهاب را نشان دهد، البته انجام این تصویربرداری بیشتر برای تشخیص یا رد کردن مشکلات دیگر انجام می‌شود تا جستجو برای یخ‌زدگی شانه. در صورت انجام ام آر آی، قبل از انجام آن، مایع کنتراست در مفصل شانه تزریق می‌شود. اگر نتایج حاکی از آسیب به کپسول باشند، نشانه‌ای از شانه‌ی منجمد خواهد بود.
سونوگرافی: روش سونوگرافی به پزشک اجازه می‌دهد تا درون ناحیه‌ی آسیب‌دیده را در حال حرکت بررسی و معاینه کند.

درمان بیماری شانه یخ زده

• استراحت، یخ و گرما

  درمان‌های غیر جراحی برای درد شانه معمولاً با یک دوره استراحت شروع می‌شوند و در آن زمان می‌توان از یخ برای کاهش التهاب و درد استفاده کرد. این کار همچنین می‌تواند موقتاً از شدت گرفتن این وضعیت جلوگیری کند. یخ موجب انقباض عروق می‌شود که از طریق کاهش جریان خون و مایعات لنفاوی به ناحیه‌ی موردنظر، درد و التهاب را تسکین می‌دهد. می‌توان به مدت 48 ساعت، یخ را در فواصل 20 دقیقه‌ای روی ناحیه‌ی دردناک قرار داد. بالا نگه‌داشتن شانه بالاتر از سطح قلب نیز به کاهش التهاب کمک می‌کند. هرگاه التهاب کاهش بیاید، می‌توان از گرما برای افزایش جریان خون در آن ناحیه استفاده کرد.

• دارو

  داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها شامل ایبوپروفن، موترین، ادویل، ناپرکسن، آلیو، بکسترا، سلبرکس و بسیاری از داروهای دیگر می‌باشند. این داروها هم برای کاهش التهاب و هم برای تسکین درد عمل می‌کنند. این داروها ممکن است در مراحل اولیه‌ی سندروم شانه منجمد، وقتی کپسول شانه ملتهب می‌شود، تأثیر بیشتری داشته باشند. هرگاه فرایند ملتهب شدن ثابت بماند و بیمار وارد مرحله یخ‌زدگی شانه شود، این داروها شاید دیگر تأثیر چندانی نداشته باشند. مصرف طولانی‌مدت این داروها ممکن است منجر به ایجاد خطراتی مانند تحریک دیواره ی پوششی معده، آفت‌ها و مشکلات کلیوی شود. بیماران باید قبل از مصرف هرگونه دارو، اطلاعات کافی درباره‌ی عوارض بلندمدت و کوتاه‌مدت احتمالی آن کسب کنند.

• تزریق کورتیزون

  کورتیزون یک داروی ضدالتهاب قوی می‌باشد که می‌توان آن را مستقیماً در مفصل شانه تزریق کرد تا ب صورت موضعی روی کپسول شانه‌ی منجمد عمل کند. همانند داروهای خوراکی، این داروی تزریقی می‌تواند مؤثرترین درمان در مراحل ملتهب شده و منجمد شدن شانه باشد که در هر دو مرحله، التهاب همواره وجود دارد. گاهی اوقات، برای اینکه این تزریق‌ها تأثیر داشته باشند، در طی بیش از چند ماه ممکن است به 2 یا 3 مرحله تزریق نیاز باشد. نتایج این درمان متغیر است و برخی بیماران نیز واکنشی نسبت به این درمان از خود نشان نمی‌دهند. بااین‌وجود، تزریق کورتیزون به‌عنوان یکی از درمان‌های مؤثر و منطقی برای بیمارانی که دچار درد و ناراحتی متوسط تا شدید هستند، محسوب می‌شود، بیمارانی که وضعیت زندگی‌شان بسیار تحت تأثیر این بیماری قرارگرفته است. این تزریق‌ها به‌راحتی قابل‌تحمل هستند و عوارض بسیار کمی دارند. در بیماران مبتلابه دیابت، تزریق کورتیزون ممکن است میزان قند خون را موقتاً بالا ببرد و توصیه می‌شود که در اولین روزهای بعد از تزریق، سطح گلوکز به‌دقت تحت کنترل قرار بگیرد.
  گاهی برای کاهش درد و امکان استفاده از درمان‌های فیزیکی جدی و شدیدتر می‌توان از بلوک کننده‌های عصبی نیز استفاده کرد.

• درمان فیزیکی و تغییر و اصلاح فعالیت‌ها

  درمان فیزیکی یک گام مهم در درمان شانه‌ی منجمد شما می‌باشد. صاف کردن و ماساژ دادن مفصل جهت حفظ عملکرد نرمال شانه حائز اهمیت است. یک پزشک می‌تواند به شما ورزش‌ها و تمریناتی را برای جلوگیری از بازگشت درد شانه منجمد بیاموزد. به‌علاوه، آموزش روش‌های مناسبی برای استفاده از شانه و واردکردن فشار کمتر روی عضلات رتاتور کاف اثیر بسیاری در پیشگیری از ناراحتی و درد در آینده خواهد داشت. پزشک به شما کمک خواهد کرد که چگونه از عضلات دیگر شانه بری انجام کارها و ورزش استفاده کنید.

• طب سوزنی

  این روش یک نوع درمان باستانی است که در آن از سوزن‌هایی استفاده می‌شود که در بدن در نقاطی در امتداد کانال‌های انرژی در زیرپوست وارد می‌شوند. این سوزن‌ها موجب تحریک، پراکنده ساختن و متعادل کردن جریان انرژی، تسکین درد و درمان بسیاری از بیماری‌های مزمن، حاد و فرسایشی می‌شود. شواهد بسیاری روایت‌شده است که حاکی از آن هستند که طب سوزنی در کنترل درد مرتبط با شانه منجمد نیز تأثیر دارد. اگرچه همان‌طور که در همه‌ی روش‌های درمانی وجود دارد، طب سوزنی یک‌راه علاج نیست و لزوماً مدت دوره‌ی بیماری را کوتاه نمی‌کند.

• درمان دستی و مانوپلاسیون

  درمان دستی و مانوپولاسیون برای شانه یک درمان غیرتهاجمی می‌باشد که در آن بیمار تحت بی‌حسی یا بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و پزشک مفصل شانه را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا کشش یا آزادسازی کپسولیت شانه و درنتیجه آزاد کردن گرفتگی شانه حاصل شود.

• شاک ویو تراپی

  روش شاک ویو تراپی از طریق کاربرد پالس‌های فشار مکانیکی عمل می‌کند که تورفتگی‌ها و حباب‌هایی را در تاندون‌ها یا نواحی دارای بافت نرم ایجاد می‌کند – معمولاً نواحی که در آن جریان خون‌رسانی به‌خوبی انجام نمی‌گیرد.
  این پالس‌ها، تاندون یا بافت نرم را ازهم‌گسیخته می‌کنند و باعث تحریک بدن برای شروع فرایند تسکین و بهبودی خود (فرایندی بنام خون‌رسانی مجدد Revascularization) خواهند شد. این امر باعث دوام بیشتر تاندون می‌گردد و تاندون قادر خواهد بود که سریع‌تر بازسازی شود و درنتیجه نتایج بهتری را در بلندمدت حاصل خواهد کرد.

• الکتروتراپی

  هدف از درمان با روش الکتروتراپی، کاهش درد و بهبود عملکرد شانه از طریق افزایش انرژی (الکتریکی، صوتی، نوری، حرارتی) در بدن می‌باشد. نمونه‌هایی از این روش‌ها عبارت‌اند از اولتراسوند تراپی، لیزر درمانی کم‌توان (LLLT)، جریان تداخلی، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) و درمان الکترومغناطیسی پالسی (PEMF).

• درمان با لیزر

  درمان با لیزر در طول چند هفته باعث کاهش التهاب مزمن داخل مفصل می شود و باعث می شود که فرد به تدریج دامنه حرکت و فعالیت نرمال خود را بار دیگر بدست بیاورد و شانه یخ زده ناشی از بیماری از بین برود. بیمارانی که پیش از این به آنها گفته شده بود دوره بهبودی آنها تا چندین سال طول می کشد، اکنون می توانند با لیزردرمانی نسب به زمانی که روش درمانی مورد استفاده قرار نمی گیرند، خیلی سریع تر فرد را به زندگی و فعالیت های رومزه بازگردانند. وقتی مرحله اولیه مراقبت پایان پذیرفت، روش های لیزر درمانی در کنار یک برنامه حرکات ورزشی کششی مخصوص برای بیمار ارائه می شود تا خشکی شانه کاهش یابد و فعالیت مناسب شانه بازیابی پیدا کند.

• پرولوزون تراپی

  ترکیبی از دو درمان پرولوتوتراپی و اوزون درمانی برای تأثیر درمانی بیشتر می‌باشد. این روش از اوزون تراپی با افزایش میزان انتقال اکسیژن به بافت‌های موردنظر، بهبود جریان خون و تحریک فاکتورهای رشد بافت موضع موجب ترمیم و بهبودی بافت می شود. این فاکتورهای رشد شامل فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF)، فاکتور هاي رشد تغيير شکل‌دهنده بتا-1 (TGFB1) و فاکتور رشد اندوتليال عروقي (VEGF) می‌باشند. به‌علاوه، این روش درمان برای کاهش درد و افزایش دامنه‌ی حرکتی و ثبات مفصل تأثیر بسیاری خواهد داشت.

• پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)

  پلاسمای غنی از پلاکت با نماد اختصاری PRP) Platelet-Rich Plasma)، نوع دیگری از درمان تزریقی احیاکننده است و قوی‌تر از پرولوزن تراپی یا اوزون تراپی محسوب می‌شود. برخلاف اوزون تراپی یا پرولوزون تراپی، درروش PRP از خون خود بیمار برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و رشد بافت‌های جدید استفاده می‌شود. بعد از گرفتن خون از بیمار (به روش همیشگی)، خون با استفاده از یک کیت PRP مخصوص آزمایش می‌شود و سپس در یک دستگاه سانتری فیوژ چرخانده و فشرده می‌شود تا پلاکت‌های آن متراکم شوند. سپس پلاسمای غنی‌شده با پلاکت را دستگاه برمی‌دارند و آن را به بیمار تزریق می‌کنند.
  پلاکت‌ها، علاوه بر لخته کردن خون، حاوی فاکتورهای رشدی هستند که برای ترمیم بافت و تحریک رشد بافت‌ها لازم و ضروری می‌باشند. برای تأثیر درمانی بیشتر، ما تزریق اوزون و تزریق PRP را باهم ترکیب می‌کنیم.

• آیا عمل جراحی ضروری است؟

  در روش آرتروسکوپی شانه، پزشک بخش جمع شده کپسول مفصلی را برش میدهد. این عمل با استفاده از ابزارهای متعددی که از طریق یک برش کوچک انجام می شود. در بسیاری از موارد ، دستکاری و آرتروسکوپی بهصورت ترکیبی برای به دست آوردن حداکثر نتیجه، استفاده می شوند. در اکثر بیماران نتایج بسیار خوبی با استفاده از این روشها به دست می آید.

برای پیشگیری از مبتلا شدن به شانه یخ زده چه کار کنیم؟

همانطور که در علت ها اشاره کردیم، بی حرکت بودن شانه و استفاده از دامنه ی حرکتی محدودی از شانه می تواند شما را مستعد یخ زدن! کند. مثلا ممکن است بخاطر دردی که بعد از شکستن دستتان دارید، بازوی خود را به بدنتان بچسبانید تا کوچکترین حرکتی نداشته باشد! اما این برای سلامت شانه ی شما بدتر است چون تغذیه ی اجزای مفصل شما وابسته به حرکت مفصل است و شما با این کار تغذیه ی مفصل را مختل می کنید.