سردردهای تنشی (انگلیسی: Tension headache)، رایج‌ترین نوع سردرد اولیه است.
این درد می‌تواند از قسمت تحتانی پشت سر، گردن، چشم‌ها یا سایر گروه‌های عضلانی بدن آغاز شود که به‌طور معمول در هر دو طرف سر تأثیر می‌گذارد. سردردهای تنشی نزدیک به ۹۰٪ از کل سردردها را تشکیل می‌دهند.
داروهای ضد درد، مانند آسپرین (استیل‌سالیسیلیک اسید) و ایبوپروفن، برای درمان سردرد تنشی مؤثر هستند. به نظر می‌رسد داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای برای پیشگیری مفید هستند.
از سال ۲۰۱۶، سردرد تنشی در حدود ۱٫۸۹ میلیارد نفر را تحت‌تاثیر قرار داده‌است و در زنان نسبت به مردان (۲۳ درصد نسبت به ۱۸ درصد) رایج‌تر است.
سردرد تنشن در همه گروه‌هاى سنى شايع است. درد در همه سر به‌وجود مى‌آيد و به‌صورت فشار يا يک نوار محکم توصيه مى‌شود. ممکن است ساعت‌ها يا روزها ادامه داشته باشد.
اغلب مربوط به استرس است، به استراحت و مسکن‌هاى OTC ساده (مانند آسپرين، استامينوفن، ايبوپروفن) پاسخ مى‌دهد.
براى پروفيلاکسى (جدول داروهاى مؤثر در درمان سردرد نوع – تنشن) آمى‌تريپتيلين مفيد مى‌باشد. افتراق آن از ميگرن شايع مشکل است.
انواع سردرد تنشی:
این سردرد را به دو گروه کلی تقسیم می کنند: گروه اول اپیزودیک(گذرا)، نام دارد. در این نوع هر سردرد بین نیم ساعت تا یک هفته طول می کشد. اما آنها را کمتر از ۱۵ روز در ماه تجربه می کنید.
اما اگر سردردهای تنشی را بیشتر از ۱۵ روز در ماه تجربه می کنید، به گروه دوم آن یعنی به نوع مزمن مبتلا هستید.
علائم سردرد تنشی چه چیزهایی هستند؟
- سردرد ثابت است و ضربانی نیست. معمولا درد و فشار در هر دو طرف سر احساس می شود.
- احساس فشار در سر به گونه ای که شما حس می کنید که سر شما در داخل یک گیره قرار دارد و به آن فشار وارد می شود.
- احساس درد در شقیقه ها، پشت سر و گردن
- این درد با سردرد میگرنی متفاوت است. سردرد میگرنی معمولا به صورت ضربانی است و در یک طرف سر رخ می دهد.
- سردرد های تنشی تمایل دارند که هر چند وقت یک بار بروز کنند، به ویژه اگر تحت فشار های کاری و استرس باشید.
- درد سردرد های تنشی معمولا آنقدر شدید نمی شود که در کار و یا زندگی اجتماعی شما اختلالی جدی ایجاد کند. البته ممکن است برای برخی افراد بسیار شدید و یا طولانی باشد.
علل سردرد تنشی
علت سردرد تنشى شناخته شده نیست. کارشناسان در گذشته تصور می کردند که سردرد تنشى ناشی از انقباض عضلانی در ناحیه صورت، گردن و جمجمه است، شاید به دلیل احساسات، تنش و یا استرس باشد. اما تحقیقات نشان می دهد که انقباض عضله علت آن نیست.
با توجه به جدیدترین نظریه، حساسیت به درد در افراد مبتلا به سردرد تنشى بالا است. افزایش درد عضلانی که یک نشانه شایع سردرد تنشى مى باشد ، ممکن است ناشى از یک سیستم درد حساس باشد. استرس شایع ترین محرک گزارش شده ى سردرد تنشى است.
عوارض جانبی سردرد تنشی
از آنجایی که سردردهای تنشی بسیار رایج هستند، تأثیر آن بر کیفیت زندگی و بارورى قابل توجه است، به خصوص اگر مزمن باشند. درد تکرار شونده شما را از انجام فعالیت هاى روزمره ناتوان مى کند .
تفاوت سردرد تنشی (سردرد عصبی) با میگرن چیست؟
گاهی تشخیص بین سردرد تنشی شدید و مزمن و میگرن مشکل می شود سردرد تنشی بر خلاف میگرن با فعالیت های روزانه تشدید نمی شود و با تهوع و استفراغ همراه نیست .
در میگرن حساسیت به نور و صدا وجود دارد که در سردرد تنشی معمولا وجود ندارد یا اینکه به یکی از این ها وجود دارد ( بیشتر صدا).
گاهی هم ممکن است فرد نشانه های سردرد میگرن تنشی ( میگرن عصبی ) را داشته باشد که ترکیبی از هر دو نوع سردرد است .
راهکارهای پیشگیری از سردرد تنشی کدامند ؟
سردرد تنشی موقعی اتفاق می افتد که عضلات گردن، شانه و سر و صورت شما دچار انقباض و سفتی شوند.
شما ممکن است نتوانید به طور کامل از این اتفاق جلوگیری کنید ولی اگر تغییراتی در سبک زندگی روزانه خود ایجاد کنید ممکن است بتوانید قبل از اینکه سردرد شروع شود از وقوع آن پیشگیری کنید.
۱ ) کاری را انجام دهید که حس خوبی با آن دارید
وقتی شما احساس استرس، فشار، اضطراب یا عصبانیت دارید، این حالات موقعی که مبتلا به سردرد تنشی هستید کمی فرق می کند .هر کسی در زندگی شخصی خود استرس را تجربه می کند.
اولین پیشنهاد این است که از برخورد با عوامل و شرایط استرس زا پرهیز کنید و کارهایی را انجام دهید که حس بهتری در شما ایجاد می کنند.
ولی اگر این کار ممکن نیست و شما مجبور به مواجهه با استرس و اضطراب در زندگی و کار روزانه خود هستید توصیه می شود روش های کنترل این حالات را یاد بگیرید ودر مواقع لازم اجرا کنید .
سعی کنید آرامش خود را در طی کارهای روزانه حفظ کنید. به خود استراحت دهید. بیشتر کارهایی را انجام دهید که از آن لذت می برید.
در بعضی بیماران مایندفولنس (MINDFULNESS) یعنی در لحظه حال حضور داشتن به جای فکرکردن به چیزهای نگران کننده می تواند کمک کننده باشد. بیشتر با کسانی که دوستشان دارید وقت بگذرانید. ممکن است صحبت با یک مشاور هم در کاهش استرس و تنش شما موثر باشد.
۲ ) تکنیک های ریلکسیشن را امتحان کنید
این روش ها ممکن است تنش شما را کاهش دهد و عضلات شما را شل کند .
تمرین تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا هیپنوتراپی را امتحان کنید.
بیوفید بک با استفاده از الکتروهایی که به عضلات شما وصل می شوند می تواند به شما کمک کند که تشخیص دهید چه موقع دچار انقباض عضلات و تنش هستید و بتوانید آنها را شل و رها کنید .
۳ ) به پوزیشن بدن خود توجه کنید
آیا پشت کامپیوتر خود قوز می کنید ؟ در وضعیت نامناسب و ناراحتی می خوابید ؟
هر گونه فعالیتی که بدن را در وضعیت نامناسب قرار دهد می تواند منجر به سردرد تنشی شود .
به بدن خود توجه کنید و اینکه آن را در چه وضعیتی نگه می دارید به خصوص برای مدت زمان طولانی سعی کنید قوز نکنید و زیاد در وضعیت خمیده کار نکنید. وسط کار حتما به خود اندکی استراحت دهید، کمی راه بروید و حرکات کششی انجام دهید .
تلفن خود را به شانه خود تکیه ندهید . آن را با دست کنار گوش نگه دارید و یا از هندزفری استفاده کنید.
سعی کنید فک خود را قفل نکنید و دندان های خود را به هم نفشارید .
۴ ) کمپرس گرم یا سرد را امتحان کنید
از آنجایی که هر فرد ممکن است به یکی از اینها پاسخ دهد هر دو را امتحان کنید و ببینید نتایج کدام بهتر است.
۵ ) استراحت کافی داشته باشید
وقتی بدن شما خسته است شما بیشتر احتمال گرفتن سردرد تنشی دارید. خستگی یک عامل محرک شایع سردرد است. خواب خوب و کافی داشته باشید.
هر شب ساعت مشخصی به تختخواب بروید و صبح ساعت مشخصی از خواب برخیزید و حتما حدود ۷-۸ ساعت خواب شبانه داشته باشید .
۶ ) برنامه ورزشی منظم داشته باشید
ورزش باعث آزاد شدن اندورفین در بدن می شود که به ایجاد حس خوب در مغز و بدن کمک می کند و با افزایش ظرفیت قلبی عروقی باعث از بین رفتن درد می شود .
اگر هم اکنون فعالیت ورزشی ندارید به آهستگی با روزی ۱۰ دقیقه ورزش شروع کنید.
۷ ) درباره مصرف مسکن ها باز نگری کنید
اگر شما مسکن یا ضد دردهایی مثل استامینوفن، بروفن، ژلوفن، آسپرین و مسکن های ترکیبی با کافئین مثل نوافن برای کنترل سردرد خود زیاد استفاده میکنید باید این نکته را بدانید که مصرف بیش از حد مسکن ها خود می تواند سردردهای زیاد وابسته به مسکن ایجاد کند که باعث مزمن شدن سردرد تنشی شما شود.
سعی کنید حداقل دوز لازم را مصرف کنید و بیش تر از یک یا دو بار در هفته از مسکنها استفاده نکنید. در نهایت اگر همه روش های فوق را امتحان کردید و باز از سردرد تنشی رنج می برید با مشورت پزشک متخصص سردرد خود حتما هر چه سریع تر از شر این مسکن ها خلاص شوید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد ؟
بیشتر سردردها خطر عمده ای برای فرد ندارند و بندرت سردرد ممکن است علامتی از یک بیماری خطرناک زمینه ای در او باشد.
اگر سردرد شما بدون درمان و و یا با استفاده مسکن های ساده براحتی رفع می شود، دلیلی برای مراجعه به پزشک وجود ندارد ولی اگر هرگونه از علائمی که در زیر به آنها اشاره می شود همراه با سردرد دیده شد، باید بلافاصله با پزشک تماس گرفت.
- سردردی که پس از صدمه ضربه به سر ایجاد می شود.
- سردردی که همراه با استفراغ و یا تب می باشد.
- سردردی که با تاری دید، اختلال در صحبت کردن و یا کرختی و ضعف دستها و یا پاها همراه است.
- سردردی که در طول زمان هم شدت آن و هم تعداد حملات آن افزایش می یابد.
- سردردی که بسیار سریع بوده و حالت صاعقه مانند دارد و همراه با کاهش سطح هوشیاری است.
- سردردی که برای کنترل آن احتیاج به مصرف روزانه داروهای ضد درد می باشد.
درمان های سردرد تنشی
شما می‌توانید برای خلاص‌شدن از شر سردرد تنشی، داروهای ضددرد بدون نیاز به نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن یا آسپرین را امتحان کنید. با این حال فقط باید گاهی‌اوقات از آنها استفاده کنید، نه به‌طور مکرر.
به گفته‌ی مایوکلینیک، استفاده‌ی بیش‌ازحد از داروهای بدون نیاز به نسخه ممکن است به سردردهای ناشی از مصرف بیش‌ازحد دارو یا سردردهای برگشتی منجر شود.
این نوع سردردها هنگامی اتفاق می‌افتند که شما آنقدر به یک دارو عادت کرده‌اید که با ازبین‌رفتن اثر آن دچار سردرد می‌شوید.
اما گاهی‌اوقات داروهای OTC برای درمان سردردهای تنشی عودکننده کافی نیستند. در چنین مواردی پزشک ممکن است داروهای زیر را برای شما تجویز کند:
- ایندومتاسین؛
- کتورولاک؛
- ناپروکسن؛
- اوپیات‌ها (مورفین، کدئین)؛
- استامینوفن بسیار قوی که فقط با نسخه‌ی پزشک دردسترس است.
- اگر داروهای مُسکن مؤثر واقع نشدند، پزشک‌تان ممکن است یک شل‌کننده‌ی عضلانی برای شما تجویز کند.
- این دارو به متوقف‌کردن انقباض عضلات کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک‌تان یک داروی ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز کند. SSRIها می‌توانند سطوح سروتونین مغز شما را تثبیت کنند و به شما در مقابله با استرس کمک می‌کند.
سایر درمان‌هایی که پزشک‌تان می‌تواند به شما پیشنهاد کند، عبارتند از:
- کلاس‌های مدیریت استرس: این کلاس‌ها می‌توانند راه‌هایی برای مقابله با استرس و چگونگی کاهش تنش به شما بیاموزند.
- بیوفیدبک: این یک تکنیک آرام‌سازی است که به شما آموزش می‌دهد درد و استرس را مدیریت کنید.
- درمان رفتاری شناختی (CBT :(CBT یک گفت‌وگو درمانی است که به شما کمک می‌کند وضعیت‌هایی را که باعث استرس، اضطراب و تنش‌تان می‌شوند، شناسایی کنید.
- طب سوزنی: این یک درمان جایگزین است که می‌تواند با فروبردن سوزن‌های بسیار ریز در مناطق خاصی از بدن، باعث کاهش استرس و تنش شود.