بیماری بورسیت لگن یا بورسیت تروکانتریک بیماری مربوط به التهاب و ورم بورس هایی است که در نزدیکی مفصل لگن قرار گرفته اند.
بورسیت معمولا در اثر استفاده بیش از حد و حرکت مداوم تاندون ها ایجاد می شود. چنین حرکات هایی موجب سایش زیاد سطوح بورس بر روی هم و در نهایت التهاب بورس ها می شود.
بورس ها کیسه هایی با دیواره بسیار نازک هستند. در بدن انسان این کیسه ها در بین بافت هایی قرار میگیرند که روی یکدیگر حرکت کرده و میلغزند.
وظیفه این کیسه ها تسهیل حرکت و لغزیدن این بافت ها در کنار یکدیگر است.
در حالت عادی داخل این کیسه ها مایع لغزنده ای وجود دارد که موجب میشود دو سطح روبروی بورس روی یکدیگر بلغزند.
بورس ها بیشتر در اطراف مفاصل قرار دارند. التهاب بورس را بورسیت Bursitis میگویند.
برجستگی بزرگ استخوانی در سمت خارجی مفصل ران در ناحیه لگن وجود دارد که به آن تروکانتر بزرگ Greater trochanter میگویند.
این برجستگی استخوانی محل اتصال عضلات مهمی در ناحیه لگن هستند. عضلات پشت باسن که به آنها عضلات گلوتئال میگویند از طریق تاندون خود به تروکانتر بزرگ میچسبند.
بورسای ایلیوپسواس در داخل لگن و نزدیک کشاله ران نیز میتواند ملتهب شود.
در حالی که این نوع بورسیت به اندازه بورسیت تروکانتریک رایج نیست، اما هر دوی این‌ها به طور مشابه درمان می‌شوند.
بورسیت معمولاً با فشار بیش از حد یا استفاده مکرر از نواحی اطراف مفاصل شما همراه است.
به عنوان مثال، بیمارانی که برای مدت طولانی می‌دوند یا دوچرخه‌سواری می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به بورسیت لگن هستند.
همچنین میتواند در اثر ضربه مستقیم یا عفونت ایجاد شود.
احتمال تبدیل شدن بورسیت حاد به بورسیت مزمن، در زمان آسیب دیدگی مجدد مفصل لگن ، وجود دارد، با آسیب دیدگی بورس ، امکان ضخیم شدن آن وجود دارد که در این حالت تورم بورس افزایش می یابد.
با تشدید این عارضه ممکن است، بیمار دچار محدودیت حرکتی و تضعیف عضلانی در محل آسیب دیده ، شود.
بورسیت های ناحیه لگن
بورس ها در ناحیه لگن بر اساس آناتومی و عملکرد خود تقسیم بندی می شوند.
- بورسیت ایسکیال : بورسیت استخوان نشیمنگاه، التهاب بورس داخل لگن است که در پایین ترین قسمت لگن قرار گرفته و التهاب آن علت اصلی درد نشیمنگاه است.
- بورسیت تروکانتریک : التهاب بورسی است که در قسمت برجستگی استخوان لگن قرار دارد.
- بورسیت ایلیوپسواس
- بورسیت عضله گلوتئوس مدیوس
بورسیت ایسکیال همانطور که از نامش پیداست در ناحیه توبروزیته ایسکیال یا نشیمنگاه قرار گرفته است.
علل ابتلا به بورسیت لگن چیست؟
ابتلا به بورسیت لگن دلایل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- استفاده بیش از حد یا فشار بر لگن
- روماتیسم مفصلی
- نقرس
- شبه نقرس
- آسیب‌دیدگی لگن
- عفونت باکتریایی مانند عفونت‌های ناشی از استافیلوکوکوس (یا یک عفونت استاف)
- دیابت
- مشکلات ستون فقرات مانند اسکولاریس
- اختلاف طول پاها
- خار استخوان (رشد توده روی استخوان نرمال) در لگن
علائم بورسیت لگن چیست؟
علائم بورسیت لگن عبارتند از:
- تورم در محل لگن
- سفتی در مفصل ران
- احساس صدای کلیک در لگن
- عدم تعادل و مشکل در راه رفتن
- احساس درد در قسمت بیرونی ران ها
- درد لگن که در ابتدا موقتی است ولی به تدریج به درد دائمی تبدیل می شود.
چگونه درد هنگام نشستن می تواند بیماری زا شود؟
بورسیت ایسکیال یک بیماری شایع نیست، اما می تواند مانند شکستگی لگن یا آرتروز لگن، افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.
در بیشتر مواقع، بدون مراجعه به پزشک، خود به خود برطرف می شود.
از آنجایی که بورسیت ایسکیال در اثر فعالیت یا حرکات تکراری ایجاد می شود، گروه هایی از افراد هستند که بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
افراد زیر در معرض خطر ابتلا به بورسیت ایسکیال عبارتند از:
- دونده ها
- افرادی که برای مدت طولانی می نشینند.
- افرادی که مرتب دوچرخه سواری می کنند.
- افرادی که به طور مکرر یا نادرست ورزش می کنند.
- افرادی که به طور مکرر می پرند یا لگد می زنند.
پیشگیری از بروز بورسیت لگن
با این که نمی توان به طور قطع از بروز بورسیت لگن پیشگیری کرد، اما رعایت یک سری موارد از شدت التهاب بورس و علائم کم می کند، از جمله:
- دوری از انجام فعالیت هایی که فشار بیشتری به مفصل لگن وارد می کنند.
- کاهش وزن، در افراد چاق.
- پوشیدن کفش های مناسب.
- حفظ استقامت و انعطاف پذیری مفصل لگن.
تشخیص بورسیت لگن
دکتر برای تشخیص بورسیت لگن ، یک معاینه ی فیزیکی جامع را انجام خواهد داد، و به دنبال حساسیت در منطقه ی نوک ران خواهد بود.
همچنین ممکن است که آزمایش های اضافی را به منظور رد سایر صدمات یا شرایط احتمالی انجام دهد.
این آزمایشات میتواند شامل مطالعات تصویربرداری مانند اشعه ی ایکس، اسکن استخوان، و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) باشد
ورزش برای درمان بورسیت لگن
در برخی مواقع ممکن است برای درمان بورسیت لگن ، پزشک به شما پیشنهاد دهد که برای افزایش دامنه حرکتی و کاهش التهاب بورس ها، ورزش ها و تمرینات مخصوص این بیماری را انجام دهید.
حرکات ورزشی یکی از موثرترین روش هایی است که تاثیر بسیار خوبی در درمان بورسیت لگن دارد.
از جمله حرکات ورزشی که برای درمان بورسیت لگن پیشنهاد می شود می توان به:
- حرکت پل
حرکت پل یا بریچ یکی از موثرترین حرکاتی که برا تقویت عضلات لگن و کاهش دردهای ناشی از بورسیت لگن یا تروکانتر تجویز می شود.
برای انجام این حرکت باید به پشت بر روی یک سطح صاف دراز بکشید به گونه ای که زانوها خمیده باشد و کف پاها بر روی زمین قرار گرفته شود.
حالا در حالی که عضلات شکم و باسن را منقبض کرده و پایین‌تنه خود را از زمین بلند کنید.
این وضعیت را برای مدت 10 تا 30 ثانیه حفظ کنید و سپس بدن خون را بر روی زمین قرار دهید. این حرکت را پنج تا ده بار تکرار کنید.
- حرکت پرس لگن
برای انجام این حرکت به پشت بر روی زمین دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید. کف پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید.
حالا یک کش ورزشی دور ران‌های خود قرار دهیدو در جهت خلاف نیروی کش ورزشی، فشار وارد کرده و برای مدت 30 ثانیه در همین وضعیت بمانید.
این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید. با افزایش قدرت می‌توانید شدت انجام حرکت را نیز افزایش دهید.
- حرکت حلزون
انجام این نوع حرکت در کاهش درد شما بسیار موثر است. به پهلو بر روی زمین دراز بکشید. زانوها بایستی کمی خم شوند. یک بالش یا حوله بین زانوهای خود قرار دهید.
حالا به آرامی پای بالایی را بلند کنید این وضعیت را برای مدت 10 تا 30 ثانیه حفظ کرده و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید و برای طرف دیگر بدن نیز انجام دهید.
- انقباض عضلات ران و باسن
برای انجام این تمرین به حالت ایستاده قرار بگیرید و پاها را به اندازه عرض شانه از هم فاصله دهید.
حالا بدون اینکه پاها را حرکت دهید از ناحیه کمر خم شوید و عضلات باسن را به مدت 10تا 30ثانیه در حالت انقباض قرار دهید.
پس از گذشت 30ثانیه به حالت اولیه بازگردید. شما می توانید روزانه این حرکت را بین 5تا 10بار انجام دهید.
- پا ها مستقیم به بالا
به پشت بر روی زمین دراز بکشید. زانوی طرف سالم را خم کرده و کف پای آن سمت را بر روی زمین قرار دهید. پای مقابل را بدون اینکه زانوی آن را خم کنید به اندازه یک وجب از روی زمین بلند کنید.
این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس پا را آهسته بر روی زمین قرار دهید. نرمش را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
- باز کردن مفصل ران در حالت به شکم
به شکم بر روی زمین بخوابید. پای طرف مشکل دار را از پشت به اندازه یک وجب از زمین بلند کنید.
این حالت را چند ثانیه حفظ کرده و سپس پا را آهسته بر روی زمین قرار دهید. نرمش را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
- کشش ایلیوتیبیال باند با کمک دیوار
برای کشش و تقویت ایلیوتیبیال باند، باید کنار دیوار بایستید و از پهلوی مبتلا به دیوار نزدیک شوید. پای سالم را از زمین بلند کنید و بطور ضربدری کنار دیوار بگذارید.
یعنی پاها به شکل ضربدری قرار می گیرند. برای حفظ تعادل می توانید دست تان را بر روی دیوار بگذارید. حالا لگن را به سمت دیوار حرکت دهید.
پاها و سر باید ثابت باشند و بدن فقط از بخش میانی به دیوار نزدیک شود.
به طور کلی باید بدن حالت صاف و مستقیم خود را همچنان حین انجام این حرکت حفظ کند.
این حالت کششی را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید و بعد به حالت اولیه برگردید.این کار را چند بار تکرار کنید.
بهترین روش درمان بورسیت لگن
بهترین روش‌های درمان بورسیت لگن به شرح زیر می‌باشند:
استفاده از یخ
التهاب بورس سبب ایجاد بورسیت میشود. پزشک استفاده از بسته یخ را چند بار در روز جهت کاهش درد و ورم توصیه می‌کند.
یخ باعث کاهش التهاب میشود و بیشتر از بسته حرارتی به بهبود عارضه کمک می‌کند.
داروهای ضد التهابی
داروهای ضد التهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن در رفع التهاب مؤثر هستند ولی در مورد بورسیت تروکانتر تأثیر چندانی ندارند.
بسیاری از بیماران از داروهای ضدالتهابی طبیعی مانند آرنیکا نیز استفاده می‌کنند.
جهت جلوگیری از بروز عوارض جانبی، پیش از مصرف این داروها بایستی با پزشک مشورت شود.
تزریق کورتیکو استروئید
تزریق کورتیکو استروئید به همراه بی‌حسی موضعی در بورس میتواند سبب کاهش التهاب بورس شود. بهتر است این تزریق با استفاده از سونوگرافی انجام شود.
داروهای بی‌حسی موضعی برای مدت کوتاهی (یک یا دو روز) سبب تسکین فوری درد می‌شوند. تأثیر داروی کورتیزون به چند روز تا یک هفته زمان جهت کاهش التهاب نیاز دارد.
پزشکان فلوشیپ درد باهدایت دستگاه سونوگرافی به شکل بسیار دقیق بورس ملتهب را مشاهده کرده و تزریق مورد نظر را دقیقا در داخل کیسه بورس انجام می دهند.
جنس تزریقات شامل طیف وسیعی است از کورتیکو استروئیدها گرفته تا پلاکت تغلیظ شده و ارتوکین و در موارد بسیار سرکش و مقاوم از رادیوفرکوئنسی و کرایو هم استفاده می گردد.
فیزیوتراپی بورسیت تروکانتر
فیزیوتراپی بورسیت تروکانترجهت درمان بورسیت تروکانتر امکان دارد پزشک استفاده از فیزیوتراپی را توصیه کند.
روش‌های مختلف مورد استفاده در فیزیوتراپی شامل تحریک الکتریکی و گرما/ سرما درمانی می‌باشند.
متخصص فیزیوتراپی از ماساژدرمانی جهت کاهش اسپاسم عضلانی و حرکات کششی جهت بازیابی دامنه حرکتی لگن استفاده می‌کند.
بهبود قدرت و هماهنگی عضلات باسن و لگن به حرکت مفصل ران کمک کرده و سبب کاهش ساییدگی بورس میشود.
امکان دارد به چهار تا شش هفته فیزیوتراپی جهت بازیابی عملکرد و دامنه حرکتی نیاز باشد.
متخصص فیزیوتراپی روش انجام امور روزمره بدون وارد آوردن فشار زیاد بر لگن را به بیمار آموزش می‌دهد.
استفاده از ابزار کمکی مانند عصا به صورت موقتی سبب کاهش فشار در مفصل لگن و کمک به بهبود بورسیت میشود.