عفونت استخوان چیست؟
استئومیلیت Osteomyelitis به معنای عفونت و التهاب استخوان یا مغز استخوان است. در این بیماری هر یک از استخوان های بدن ممکن است درگیر شود. این بیماری در هر دو جنس و همه سنین دیده می شود، ولی در کودکان در دوره رشد سریع (5 تا 14 سالگی)، به خصوص در جنس مذکر شایع تر است. عفونت می تواند از طریق جریان خون یا از بافت های اطراف به استخوان برسد. استئومیلیت همچنین می تواند به علت مواجهه مستقیم استخوان با میکروب ایجاد شود. در کودکان، استئومیلیت اغلب استخوان های بلند پاها و بازو را درگیر می کند در حالی که در بزرگسالان استئومیلیت در استخوان های ستون فقرات (مهره ها) ایجاد می شود. در افراد مبتلا به دیابت در صورت وجود زخم در پاها استئومیلیت در پاها بروز می کند.
انواع عفونت استخوانی
-
استئومیلیت حاد
در فرم حاد، عفونت ظرف ۲ هفته پس از آسیب، عفونت اولیه یا شروع بیماری زمینه ای ایجاد می شود. درد می تواند شدید و شرایط می تواند برای زندگی خطرناک باشد.
-
استئومیلیت تحت حاد (ساب اکیوت)
در فرم تحت حاد، عفونت یکی دو ماه بعد از آسیب، عفونت اولیه یا شروع یک بیماری زمینه ای ایجاد می شود. درمان به شدت و وجود آسیب استخوانی بستگی دارد.
-
استئومیلیت مزمن
در استئومیلیت مزمن، عفونت حداقل ۲ ماه پس از آسیب، عفونت اولیه یا شروع بیماری زمینه ای آغاز می شود.
علائم عفونت استخوان
علائم عفونت استخوان بسته به شدت و نوع عفونت متفاوت است اما به طور کلی با چنین علائمی خود را نشان می دهد:
- ترشح مزمن چرک از پوست
- تورم و گرم شدن استخوان مبتلا به عفونت
- قرمزی پوست قرار گرفته بر روی استخوان مبتلا به استئومیت
- بالا رفتن درجه حرارت بدن یا تب به دلیل فعالیت بیش از حد میکروب ها
- درد شدید در استخوانی عفونی شده است
- احساس درد با لمس استخوان آسیب دیده
- اختلال در رفتن و لنگیدن هنگام راه رفتن
علت عفونت استخوان
علت این بیماری اغلب عفونت استافیلوکوکی (نوعی باکتری) است، ولی سایر باکتری ها نیز می‌توانند عامل آن باشند. باکتری ممکن است از راه‌های زیر و از طریق جریان خون به سمت استخوان گسترش یابد:
- از طریق جریان خون: میکروب ها در سایر قسمت های بدن(برای مثال، از پنومونی یا عفونت مجاری ادراری) می توانند از طریق جریان خون به استخوان برسند. در کودکان استئومیلیت اغلب در مناطق نرمتر استخوان که صفحات رشد نامیده شده و در دو انتهای استخوان های بلند بازو و پاها قرار دارند، روی می دهد.
- از طریق عفونت هایی که در نزدیکی استخوان قرار دارند: وجود سوراخ در جراحت های شدید می تواند سبب انتقال عفونت به قسمت های عمیق درون بدن شود. اگر چنین جراحت هایی عفونی شوند، میکروب می تواند به استخوان مجاور انتقال یابد.
- آلودگی مستقیم: این وضعیت زمانی روی می دهد که یک استخوان به شدت شکسته و قسمت هایی از آن از پوست خارج شود. آلودگی مستقیم همچنین می تواند در طول عمل جراحی به منظور جایگزینی مفاصل یا بهبود شکستگی ها روی دهد.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به عفونت استخوان هستند؟
عفونت استخوان یا استئومیلیت در هر فردی می تواند بوجود آید با این حال شرایط زیر زمینه بروز آنرا آماده تر می کنند:
- شکستگی یا خونریزی در داخل استخوان
- وجود پروتز یا پیچ و پلاک فلزی در داخل استخوان بدنبال عمل جراحی قبلی
- عمل جراحی اخیر در استخوان
- ضعیف بودن سیستم ایمنی مانند ابتلا به ایدز، مصرف داروهای شیمی درمانی یا حاوی کورتن و یا نارساسس مزمن کلیه، کبد یا قلب
- مصرف مواد مخدر تزریقی یا اعتیاد به الکل
- سابقه قبلی عفونت استخوان
- اختلال در حس لمس پوست و به دنبال آن زخم های پوستی و سپس عفونت استخوان، بطور مثال در دیابت.
نحوه تشخیص عفونت استخوان
- آزمایش خون: هیچ آزمایش خونی بیانگر ابتلا و یا عدم ابتلا به استئومیلیت نیست. با این همه آزمایش خون به پزشک سرنخ‌هایی برای انجام آزمایش‌های بیشتر داده و کمک می‌کند تا درمان‌های مورد نیاز را برای بیمار انجام دهد.
- تصویربرداری: اگرچه رادیولوژی اشعه ایکس هرگونه آسیب استخوانی را نشان می‌دهد، با این وجود در بیماران مبتلا به عفونت حاد استخوان باید چندین هفته از شروع عارضه گذشته باشد تا آسیب استخوانی در رادیولوژی قابل مشاهده باشد و متاسفانه ممکن است این زمان برای تشخیص بیماری و شروع درمان دیر باشد. بنابراین سایر روش های تصویربرداری مانند ام آر آی، اسکن استخوان و توموگرافی کامپیوتری در مراحل اولیه برای کمک به تشخیص این بیماری بسیار کمک کننده هستند.
- نمونه برداری استخوان: نمونه برداری از استخوان نوع میکروبی که باعث ایجاد عفونت شده را مشخص می‌کند. اگر نوع میکروب مشخص شود، پزشک می‌تواند آنتی بیوتیک مناسب برای درمان عفونت را تجویز کند.
نمونه برداری باز نیازمند بیهوشی و جراحی برای دسترسی به استخوان است. در برخی از موارد جراح به کمک یک سوزن بلند از طریق پوست به استخوان دسترسی پیدا کرده و نمونه برداری را انجام می‌دهد. این نمونه برداری نیازمند بیحسی موضعی برای بیحس کردن محل وارد کردن سوزن است. رادیولوژی اشعه ایکس و دیگر روش‌های تصویربرداری محل دقیق وارد کردن سوزن را مشخص می‌کند.
مشکلات و عوارض جانبی عفونت استخوان
مشکلات و عوارض جانبی عفونت استخوان عبارتند از:
- مرگ استخوان (osteonecrosis): عفونت استخوان گاهی مانع از گردش طبیعی خون شده و در نهایت به مرگ استخوان منجر می‌شود. نواحی که دچار مرگ استخوانی شده اند با کمک جراحی برداشته شده و تحت درمان آنتی بیوتیکی قرار خواهند گرفت.
- عفونت مفصلی (Septic arthritis): برخی اوقات عفونت استخوانی به مفاصل نزدیک رسیده و منجر به بروز عفونت مفصلی خواهد شد.
- رشد معیوب: اگر عفونت استخوان در نواحی نرمتر بدن همچون انتهای استخوان‌های بلند پا و بازو رخ دهد، احتمال درگیر شدن استخوان‌ها و مفاصل دیگر هم وجود دارد.
- سرطان پوست: اگر عفونت استخوان ناشی از زخم بازی باشد که چرک تولید می‌کند، سلول‌های اطراف در معرض خطر بالای سرطان سلول‌های سنگفرشی قرار خواهند گرفت.
درمان عفونت استخوان
استئومیلیت یا عفونت استخوان عارضه ای جدی است که نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک و گاهی اوقات عمل جراحی دارد.
درمان استئومیلیت همچنان چالش برانگیز است. کنترل عفونت معمولاً مدت زمان زیادی طول می کشد و به راحتی باعث سفتی زانو می شود. علاوه بر این، هیچ پروتکل واحدی برای درمان سفتی زانو وجود ندارد.
روش های درمانی این عارضه می توانند شامل موار زیر باشند:
- درمان آنتی بیوتیکی (خوراکی یا وریدی)
- دبریدمان کافی (خالی کردن منطقه عفونی) کلید کنترل عفونتهای استئومیلیت پس از سانحه است.
- در صورتیکه جسم فلزی مانند پیچ یا پلاک در استخوان وجود دارد باید آنها را خارج کرد
- عمل جراحی و خارج کردن استخوان و بافت عفونی
- قطع عضو (به عنوان آخرین راه)
عوارض عدم درمان به موقع استئومیلیت:
درصورت درمان به موقع، نتیجه آن خوب خواهد بود ولی در صورت تاخیر یا عدم درمان ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
- انتشار عفونت از طریق جریان خون به سایر اندام ها
- سرایت عفونت به مفصل مجاور استخوان و ایجاد آرتریت سپتیک (عفونت مفصلی)
- تخریب صفحه رشد استخوان و بدنبال آن متوقف شدن رشد استخوان و کوتاهی آن و یا رشد نامتقارن و تغییر شکل استخوان
- تخریب شدید یا استخوان و از بین رفتن قسمتی از آن
- ضعیف شدن استخوان و شکستگی های پاتولوژیک استخوان