بلاک اسفنوپالاتین چیست؟

آناتومی گانگلیون اسفنوپالاتین

گانگلیون اسفنوپالاتین (SPG) یک گانگلیون پاراسمپاتیک خارج جمجمه ای است که در گودی بالی‌کامی یا حفره تریگوپالاتین (pterygopalatine) قرار دارد.
مرزهای حفره تریگوپالاتین به شرح زیر است:

1. مرز قدامی: دیواره خلفی سینوس ماگزیلاری
2. مرز خلفی: صفحه ناخنک داخلی
3. مرز فوقانی: سینوس اسفنوئید
4. مرز داخلی: یک عمود بر صفحه استخوان پالاتین
5. مرز جانبی: با حفره زیر گیجگاهی ارتباط برقرار می کند.

در خلف شاخک بینی میانی و سینوس ماگزیلاری قرار دارد و چندین اتصال عصبی خودکار، حسی و حرکتی را تشکیل می دهد.

عصب حسی

شاخه فک بالا عصب سه قلو از سوراخ روتندوم عبور می کند که در امتداد قسمت فوق جانبی حفره pterygopalatine قرار دارد. SPG از طریق اعصاب pterygopalatine از عصب فک بالا “معلق” می شود. فیبرهای حسی ناشی از عصب فک بالا از طریق SPG حرکت می کنند و عصب حسی را به غشای بینی، کام نرم و بخش هایی از حلق ارائه می دهند.[3]

عصب خودکار

عصب سمپاتیک از طریق SPG از الیاف سمپاتیک پیش گانگلیونی در ستون فقرات قفسه سینه بالایی سرچشمه می گیرد، که از طریق زنجیره سمپاتیک سیر می کند و با الیاف پس گانگلیونی در گانگلیون سمپاتیک گردنی فوقانی سیناپس می شود. فیبرهای پست گانگلیونی به اعصاب کاروتید می پیوندند، سپس منشعب می شوند و از طریق اعصاب پتروسال و ویدین عمیق عبور می کنند. این فیبرهای پس گانگلیونی از طریق SPG به غده اشکی، مخاط بینی و مخاط پالاتین می روند. عصب دهی پاراسمپاتیک از طریق SPG از هسته بزاق فوقانی در پونز منشا می گیرد. فیبرهای پاراسمپاتیک در عصب میانی، که شاخه ای از عصب صورت است، از طریق گانگلیون ژنیکوله عبور می کنند تا عصب پتروسال بزرگتر (GPN) را تشکیل دهند. فیبرهای پاراسمپاتیک در SPG سیناپس می شوند. سپس نورون‌های مرتبه دوم یک عملکرد ترشحی حرکتی را برای غشاهای مخاطی بینی، دهان و حلق، غدد اشکی و شاخه‌های رگ‌های خونی مننژ و مغز فراهم می‌کنند.

الیاف سمپاتیک پس گانگلیونی که از گانگلیون فوقانی دهانه رحم بیرون می زند باعث ایجاد عصب پتروزال عمیق می شود. عصب ویدین زمانی تشکیل می شود که عصب پتروزال عمقی قبل از عبور از کانال ناخنک که در نزدیکی قسمت تحتانی داخلی حفره قرار دارد به GPN می پیوندد.

SPG خود شاخه های وابران می دهد تا اعصاب خلفی بینی و حلقی فوقانی را تشکیل دهند. SPG ارتباط مستقیمی با اعصاب پالاتین بزرگ و کوچک دارد.

چند ساختار کوچک (گانگلیون و اعصاب مرتبط) که در نزدیکی وسط سر قرار دارند، در درجه اول مسئول اتساع یا انقباض عروق خونی هستند. تحریک درون این ساختارها یکی از علل اولیه سردردهای مکرر (میگرن، خوشه ای و غیره) است. بلوک گانگلیون اسفنوپالاتین (SPG) شامل تزریق ایمن ماده بی حس کننده به پشت حفره بینی از طریق سوراخ بینی است. تزریق ماده بی حس کننده به این محل به ارزیابی منبع درد سر یا صورت کمک می کند و اغلب درد را از بین می برد یا به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

بلاک اسفنوپالاتین چیست؟

بلاک اسفنوپالاتین یک روش کم خطر و کم تهاجمی است که می تواند در صورت شکست سایر درمان ها موثر باشد. در صورت لزوم می توان آن را در فواصل 1-2 هفته تکرار کرد. لطفاً توجه داشته باشید که در صورت حساسیت به بی حس کننده موضعی یا عفونت فعال تنفسی (احتقان بینی) نمی توان بلوک SPG را انجام داد.

چگونه برای بلاک اسفنوپالاتین آماده شویم؟

1. تمام داروهای تجویز شده (از جمله داروهای ضد انعقاد) را طبق دستور قبل، حین و بعد از عمل مصرف کنید.
2. لباس راحت بپوشید.
3. لطفا 15 دقیقه قبل در کلینیک درد راد حاضر شوید.
4. لطفاً قبل از انجام عمل مطمئن شوید که به خوبی هیدراته شده اید و یک بطری آب به همراه داشته باشید.
5. ممکن است احساس ناراحتی یا سرگیجه داشته باشید، بنابراین لطفاً از کسی بخواهید در روز آزمایش شما را همراهی کند. اگر این اولین SPG شماست، باید شخص دیگری شما را به خانه ببرد.
6. شما باید از Drixoral (اسپری ضد احتقان) استفاده کنید.

در طول انجام بلاک اسفنوپالاتین برای من چه اتفاقی می افتد؟

یکی از پزشکان کلینیک درد راد جزئیات روند کار را توضیح می دهد و به هر سوالی پاسخ می دهد.
سپس شما را به مجموعه درمانی خود همراهی می کنیم که در آنجا با رادیولوژیست یا متخصص بیهوشی که معاینه شما را انجام می دهد ملاقات خواهید کرد.
پس از تایید محل با راهنمایی اشعه ایکس، انجماد طولانی مدت با استفاده از یک کاتتر نازک و انعطاف پذیر تزریق می شود.
شما پس از تزریق توسط تیم ما ارزیابی خواهید شد و در صورت عدم وجود نگرانی، می توانید به منزل برگردید.

دستورالعمل های پس از عمل

24 ساعت اول:

1. بدون ورزش یا فعالیت شدید، از جمله فعالیت جنسی تا 24 ساعت پس از عمل.
2. مقدار زیادی مایعات بنوشید.
3. پس از انجام عمل، یک قرص سردرد یا مسکن داشته باشید.
4. پس از تزریق، ممکن است به دلیل بی حسی موضعی، طعم تلخی در دهان داشته باشید. همچنین ممکن است سرگیجه موقت یا سبکی سر را تجربه کنید. فشار خون پایین؛ بی حسی بینی، گلو و لب ها؛ خونریزی خفیف بینی، پارگی یا گرگرفتگی صورت؛ و به ندرت افزایش موقت درد، گرفتگی بینی یا عفونت بینی.
5. در صورت نیاز با پزشک ارجاع دهنده خود پیگیری کنید.

چه زمانی نتایج را مشاهده خواهم کرد؟

نتایج می تواند متفاوت باشد. برخی از بیماران بلافاصله مقداری تسکین درد را تجربه می کنند.
یک بار بلوک SPG می تواند از روزها تا ماه ها درد شما تسکین دهد. اگر این روش به تسکین علائم شما کمک نکرد، ممکن است نیاز به ارزیابی بیشتر توسط پزشک معرف خود داشته باشید.