بیماری سیور که به آن اپی‌فیز نیز گفته میشود، یک بیماری استخوان دردناک است که در اثر التهاب صفحه رشد در پاشنه ایجاد میشود.
بیماری سور در اثر التهاب ناشی از استفاده بیش از حد یا فشار بیش از حد در صفحه رشد پاشنه ایجاد میشود. صفحه رشد که به عنوان یک Physis (قطعه ای از استخوان دراز که اصولا به رشد مربوط است) یا صفحه Epiphyseal نیز خوانده میشود، ناحیه‌ای است که در انتهای استخوان کودکان و نوجوانان قرار دارد. این صفحه به منظور رشد و شکل دادن به استخوان در حال رشد، بافت جدیدی تولید میکند.
بیماری Sever در طی دوران رشد در کودکان اتفاق می‌افتد که معمولاً در دختران از بین ۸ تا ۱۰ سال و در پسران ۱۰ و ۱۲ شروع میشود.
این وضعیت اغلب در ابتدای فصل جدید ورزشی دیده میشود، زیرا کودکان در این مدت فشارهای اضافی را روی پاشنه‌های خود وارد می‌کنند.
هنگامی که کودکان به سن ۱۵ سالگی رسیدند، بعید است که بیماری سیور را تجربه کنند، به این دلیل که رشد استخوان معمولاً شکل کامل خود را به دست آورده است و صفحه رشد پاشنه دیگر در جای خود سخت شده است.
علل بیماری سیور
بیماری سیور در اثر استفاده بیش از حد یا فشار در صفحه رشد پاشنه ایجاد میشود.
در زمان رشد، استخوان پاشنه ممکن است با سرعتی بیشتر از ماهیچه‌ها و تاندون‌های پا رشد کند و باعث بیش از حد کشیدن این بافت‌های نرم شود. در نتیجه پاشنه پا انعطاف‌پذیرتر شده و فشار اضافی را روی صفحه رشد وارد میکند.
هنگامی که ماهیچه‌ها و تاندون‌های سفت شده در معرض استرس و فشار اضافی همراه با ورزش و فعالیت‌های بدنی قرار می‌گیرند، صفحه رشد آسیب بیشتری را تجربه میکند و منجر به تورم و درد میشود.
فعالیت‌هایی که خطر ابتلا به بیماری سیور را افزایش می‌دهد عبارتند از:
- دویدن
- پریدن
- ایستادن برای مدت طولانی
- بسکتبال، فوتبال و ژیمناستیک از جمله فعالیت‌های بدنی هستند که منجر به ایجاد این وضعیت دردناک پاشنه میشوند.
در یک مطالعه در بین کودکان ۹ تا ۱۹ ساله که فوتبال بازی می‌کردند، مشخص شد که بیماری سیور ۲ درصد از آسیب‌های فوتبال را به خود اختصاص داده است، در این بین کودکان زیر ۱۱ سال بیشترین احتمال را دارا بودند.
اگرچه قبلاً تصور می‌شد در پسران شایع‌تر است، اما افزایش مشارکت ورزشی دختران نشان داده است که بیماری سیور بر هر دو جنس تأثیری یکسان دارد.
سایر عوامل مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- کفش نامناسب
- فعالیت در سطوح سخت
- کف پای صاف یا قوس بیش از اندازه
- دارا بودن مشکل پرونیشن
- کوتاه‌تر بودن یک پا از پای دیگر
- اضافه وزن یا چاقی
ویژگی های جسمی که ممکن است در ایجاد بیماری سیور نقش داشته باشد عبارتند از:
• وضعیت قرارگیری پا- کودکان فعال که کف پای صاف دارند ممکن است کمی بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیور باشند
• افزایش وزن بدن
• BMI (شاخص توده بدنی) بالا.
علائم بیماری سیور چیست؟
مهمترین علامت بیماری سیور درد در یک یا هر دو پاشنه پا است. درد این بیماران ممکن است به دو طرف یا پشت پاشنه و در بعضی موارد به کف پا هم انتشار پیدا کند. دیگر علائم بیماری عبارتند از
- تورم و قرمزی پاشنه
- لنگیدن در حین راه رفتن
- بیمار به علت درد پاشنه سعی میکند با پنجه پا راه برود
- احساس ناراحتی و خشکی در پا در حین راه رفتن
- فشار دادن پاشنه از دو طرف موجب ناراحتی میشود
- علائم با فعالیت بدنی بیشتر و با استراحت کمتر میشود .
جلوگیری از عود بیماری سیور
پوشیدن کفش‌های با کیفیت خوب و دارای حمایت کافی از پاشنه پا و خاصیت جذب شوک عامل مهمی در جلوگیری از بروز یا عود بیماری Sever است. سایر اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:
- ماساژ منظم ران پا، ماهیچه ساق و پاشنه
- انتخاب فعالیت‌های کم تأثیر، مانند شنا یا دوچرخه سواری
- دویدن یا پریدن روی سطوح مناسب، به عنوان مثال دیودن روی چمن به جای آسفالت خیابان
- قرار دادن یخ بر روی پاشنه پس از فعالیت بدنی
- دوره‌های استراحت کافی و جلوگیری از تمرین بیش از حد، به ویژه اگر درد در پاشنه پا احساس شود.
- حفظ وزن و کاهش اضافه وزن در صورت لزوم
- توجه به مشکلاتی همانند کف پاهای صاف یا دارا بودن گودی بیش از حد
تشخیص بیماری سیور
پزشک معمولاً بر اساس نشانه هایی که بیمار می دهد، می تواند تشخیص بدهد که آیا کودک بیماری سیور دارد یا خیر.
برای تأیید تشخیص، پزشک پاشنه ها را معاینه می کند و در مورد سطح فعالیت او و شرکت در فعالیت های ورزشی سوال می پرسد. همچنین تست فشردن پشت پاشنه از هر دو طرف را انجام می دهد تا ببیند که چه چیزی عامل درد است.
همچنین از کودک می خواهد تا روی سرپنجه بایستد و ببیند که آیا درد دارد یا خیر.
آزمایشات اشعه ایکس معمولاً در تشخیص بیماری سور کمک کننده نیستند، ولی پزشک معمولاً آن را تجویز می کند تا مطمئن شود که درد ناشی از شکستگی نیست. بیماری سور در عکس های اشعه ایکس دیده نمی شود.
ورزش و کشش برای بیماری سیور
هنگامی که تشخیص داده شد، توصیه اصلی استراحت خواهد بود، اگرچه ممکن است ورزش های خاصی مجاز باشد. این تمرینات همچنین می توانند در وهله اول احتمال ابتلا به این التهاب را کاهش دهند.
نکات زیر می تواند به شما کمک کند ورزش صحیح انجام دهید:
- کفش‌های جدیدتر و با بالشتک مناسب‌تر بپوشید، به‌ویژه زمانی که درگیر حرکات ضربه‌ای یا ورزشی هستید.
- بعد از تمرین، به خصوص عضلات ساق پا، در حالی که عضله گرم است، حرکات کششی انجام دهید.
- خارج از تمرینات معمولی روی تحرک مچ پا کار کنید. اضافه کردن تمرینات دایره مچ پا، بالا بردن پاشنه (۱ پا و ۲ پا)، قطره پاشنه (۱ پا و ۲ پا)، بالا بردن انگشتان پا، و کشش همسترینگ نشسته با بند یوگا برای خم شدن پا را در نظر بگیرید.
- تمرین متقاطع با فعالیت‌های بدون ضربه مانند شنا یا دوچرخه‌سواری برای تکمیل تناسب اندام بدون نیروی زمینی زیاد روی پاشنه.
- اگر توسط پزشک توصیه شده است، یک فنجان پاشنه یا ارتز را در نظر بگیرید.
- زمانی که علائم برای اولین بار مشاهده شد استراحت کنید یا اصلاح کنید.
- Splichal توصیه می کند در مراحل اولیه آسیب تا زمانی که حساسیت و تحریک از بین نرود از کشش خودداری کنید.
در آن مرحله، او توصیه می کند انتشار خود میوفاشیال (SMR) به کف پا (پایین پا) و کف پا (عضله پایین ساق پا در اطراف تاندون آشیل).
درمان بیماری سیور چیست؟
اولین و مهمترین اقدام درمانی در این بیماری قطع كلیه فعالیت های بدنی و ورزشی است كه موجب تشدید درد پاشنه میشوند. بیمار باید از دویدن بخصوص با پای بدون كفش بر روی زمین های سخت اجتناب كند.
دیگر اقدامات درمانی عبارتند از
- انجام نرمش های كششی كف پا و مچ پا و ساق
- سرمای موضعی بر روی پاشنه بمدت 20 دقیقه روزی سه بار حتی در روز هایی كه درد وجود ندارد
- استفاده از جوراب های الاستیك مانند جوراب واریس برای تحت فشار قرار دادن ناحیه پاشنه و كاهش تورم
- استفاده از كفش با پاشنه اندكی بلندتر از كفش های قبلی بیمار
- استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا بروفن
- در موارد شدید ممكن است پزشك معالج مچ پا را با استفاده از گچ به مدت 12-2 هفته بیحركت كند.
- با درمان مناسب، بیماری در عرض دو هفته تا دو ماه خوب شده و مشكلی را هم برای آینده فرد بوجود نخواهد آورد.
- با تمام شدن رشد سریع نوجوان و جوش خوردن آپوفیز استخوان پاشنه به تنه آن، بیماری هم كلا دلیل وجودی خود را از دست داده و خودبخود خوب میشود. هرچه شروع درمان زودتر باشد نتیجه درمان هم بهتر سریعتر خواهد بود.
گرچه بیماری خوب میشود ولی در طی دوران رشد سریع نوجوان، ممكن است مجددا عود كند. استفاده از كفش مناسب و با كیفیت كه بخصوص قسمت پاشنه آن بتواند شوك ها و ضربات ناشی از پریدن و فرود به زمین را جذب كند در پیشگیری از عود بیماری اهمیت دارد.
ادامه نرمش های كششی هم در پیشگیری از عود بیماری كمك كننده هستند. در صورتیكه بیمار شرایط مساعد كننده بروز بیماری را كه در بالا ذكر شده داشته باشد پزشك معالج آنها را مورد توجه قرار داده و درمان میكند.
مراحل فیزیوتراپی
فیزیوتراپ سابقه پزشکی بیمار را کاملاً بررسی کرده و تمام عواملی که ممکن است باعث این بیماری شوند را ارزیابی خواهد کرد.
سپس فرآیند درمان شروع میشود تا این مشکلات را برطرف نماید، هدف از درمان افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات است و همچنین در صورت لزوم نیم‌نگاهی به بیومکانیک بدن و تکنیک‌ها خواهد داشت.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- تمرینات کششی
- تمرینات تقویتی
- ماساژ – کار با بافت نرم
- مشاوره – درباره سطح فعالیت، گذاشتن یخ روی محل آسیب دیده
- آموزش مجدد راه رفتن
- هم راستا کردن مجدد لگن و ستون فقرات
- تحرک سایر مفاصل: زانو، قوزک، پا و باسن
- اگرچه نرخ بهبودی در هر کودک با دیگری متفاوت است، ولی کاهش سریع درد در بیماری سیور در اکثر موارد موفقیت آمیز خواهد بود.
کلام آخر
همانطور که در طول این مطلب چندین بار به آن اشاره کردیم، بیماری سیور در کودکان و نوجوانان بروز میکند و این امر به دلیل فشاری است که به صفحه رشد پا آن هم بیش از حد استاندارد و معمول وارد میشود و فرد را در معرض ابتلا به سیور قرار می‌دهد.
والدین بدانند که هیچ جای نگرانی نیست و این بیماری با روش‌های درمانی ساده از بین می‌رود و فرزند شما پس از طی کردن دوره درمان، دوباره می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد. در این میان آنچه که مهم است،
مراجعه به هنگام به پزشک و انتخاب کلینیک و پزشک متخصص حاذق و متبحر است که روند بهبودی را بهتر و آسان‌تر کند