از نظر آناتومیک گردن از ستون مهره‌ها که از جمجه تا تنه ادامه دارد، تشکیل شده است. استخوان‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌های گردن، سر را حمایت می‌کنند و آن را قادر به حرکت می‌کنند.
هرگونه اختلال، التهاب، یا آسیب میتواند باعث درد گردن شود.
گردن شما بخشی از یک ستون بلند انعطاف پذیر است که به عنوان ستون فقرات و یا تیره ی پشت شناخته شده و در بسیاری از قسمت های بدن شما گسترش یافته است.
ستون فقرات سرویکال (گردن) متشکل از هفت استخوان (مهره های C1-C4) می باشد که از طریق دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا شده اند.
این دیسک ها اجازه حرکت آزادانه را به ستون فقرات می دهد و باعث می شود در طول انجام فعالیت به عنوان کمک فنر عمل کند.
یک قوس استخوانی به پشت هر جسم مهره ای متصل شده که یک فضای طولی و توخالی پیوسته ای را ایجاد می کند که در تمام طول پشت امتداد دارد.
این فضا که به نام کانال نخاعی شناخته می شود، ناحیه ای است که از طریق آن طناب نخاعی و بسته های عصب نخاعی عبور می کنند.
طناب نخاعی در مایع مغزی نخاعی (CSF) غوطه ور بوده و توسط سه لایه محافظ مننژ (سخت شامه، عنکبوتیه عنکبوتی، و نرم شامه) احاطه می شود.
در هر سطح مهره ای، یک جفت عصب نخاعی از طریق منافذ کوچکی به نام فورامینا (یکی به سمت چپ و دیگری به سمت راست) خارج می شوند این اعصاب در خدمت عضلات، پوست و بافت های بدن هستند و در نتیجه حس و حرکت را برای تمام قسمت های بدن تامین می کنند.
طناب نخاعی و اعصاب ظریف توسط ماهیچه های قوی و رباط ها که به مهره ها متصل شده اند محافظت می شوند.
درد گردن چه حسی دارد؟
برخی افراد این درد را چنین توصیف می کنند:
- یک درد مداوم
- دردی شبیه درد چاقو یا سوزش.
- افزایش حساسیت به فشار خفیف وارد بر گردن.
- گردن درد به علاوه سردرد و بی حسی یا سوزن سوزن شدن در یک یا هر دو بازو.
- افزایش تنش و سفت شدن عضلات گردن.
علت درد گردن
علت دردناک بودن گردن میتواند مربوط به مشکلات پزشکی یا سایر مسایل باشد. از رایج‌ترین دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزیش سن
با افزایش سن ریسک بروز بیماری‌هایی مانند ساییدگی غضروف مفصل (استئوآرتریت) و (تنگی ستون فقرات) بیشتر می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند باعث درد پشت گردن شوند.
همچنین با افزایش سن، قسمت‌های مختلف ستون مهره‌ها در ناحیه گردن فرسوده و دردناک می‌شوند.
- آسیب گردن
هرگونه ضربه ناگهانی به ستون مهره‌ها میتواند باعث گردن درد شود. در این حالت ماهیچه‌ها، رباط‌ها، دیسک‌ها، مفاصل مهره‌ای و ریشه‌های عصبی آسیب می‌بینند.
- استرس ذهنی
استرس ذهنی سبب می‌شود تا عضلات گردن را منقبض نگه دارید. این امر باعث سفتی و درد در ناحیه گردن می‌شود.
- ساییدگی مهره های گردن
آرتروز گردن یا ساییدگی مهره های گردن نیز یکی از دلایل این درد می باشد، این عارضه به مرور زمان و با فرسایش مهره ها پیدا می شود. آرتروز گردن اسپوندیلوز گفته می شود.
در نتیجه آرتروز گردن استخوان های گردن تخریب شده و سبب وارد آوردن فشار به عصب هایی می شود که به دست و پا و مثانه راه پیدا می کنند.
- فشار فیزیکی
هنگامی که حرکات تکراری و فعالیت‌های شدید انجام می‌دهید، عضلات گردن تحت فشار قرار می‌گیرند. به همین دلیل ستون مهره‌ها در ناحیه گردن دردناک می‌شوند.
- درد گردن ناشی از وضعیت بدنی نامناسب
خم کردن مداوم گردن برای دیدن صفحه‌نمایش گوشی، لپ‌تاپ یا سایر وسایلی از این قبیل، میتواند منجر به گردن درد شدید و مزمن شود.
چنانچه درد گردن شما ناشی از وضعیت بدنی نامناسب باشد، اصلاح این وضعیت‌ها میتواند به تسکین گردن درد کمک کند.
بالاتر گرفتن صفحه نمایش این وسایل و قرار دادن آنها در سطح روبروی چشم و صاف کردن کمر و گردن میتواند به تسکین گردن درد ناشی از وضعیت بدنی نامناسب کمک کند.
اگر همواره صاف نگه داشتن گردن و کمر را فراموش میکنید، میتوانید یک نوار چسب طبی از خط رویش موی پشت سر به سمت پایین ستون فقرات بچسبانید تا هنگام خم شدن این نوار کشیده شده و به عنوان هشداری موجب اصلاح وضعیت بدن شود.
همچنین، انجام برخی حرکات چرخشی گردن و تمرینات ورزشی بصورت روزانه چند مرتبه، میتواند گردن درد را کاهش داده و از وضعیت نامناسب بدن جلوگیری کند.
برای کشش و تقویت عضلات منقبض گردن و تسکین گردن درد میتوانید از تمرینات ملایم با فشار کنترل شده استفاده کنید.
- رشد تومور
در موارد بسیار نادر، وجود خار استخوانی، تومور یا کیست می‌توانند منجر به بروز درد پشت گردن شود.
- بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌های زمینه‌ای مانند مننژیت، آرتریت روماتوئید و سرطان نیز باعث دردناک شدن گردن می‌شوند.
- گردن درد های عصبی
یکی دیگر از علل شایع تحریک ریشه های عصبی است که از نخاع گردنی سرچشمه می گیرد، در این صورت درد گردن به شانه ، بازو و حتی دست نیز انتقال خواهد یافت.
به این عارضه رادیکولوپاتی گردنی نیز گفته می شود.
علائم و نشانه ها
از جمله علائم درد گردن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد گردن به قسمت بالای کمر،شانه ها یا بازوها گسترش پیدا کند.
- با حرکات گردن شدت پیدا کند.
- باعث سفت یا ملتهب شدن گردن شما شود.
- درد گردن ممکن است باعث سر درد و سرگیجه بشود. این سردردها شایع است و ممکن است چندین ماه طول بکشد.
- گرفتگی گردن و ایجاد مشکل در گرفتن یا بلند کردن اجسام نیز از علائم گردن درد می باشد.
نشانه ها و علائم درد گردن عصبی ناشی از فشار بر ریشه های عصب نخاعی یا طناب نخاعی شامل موارد زیر می شود:
- بی حسی، کرختی، ضعف و گزگز دست یا بازو
- احساس سوزش در حین لمس شدن پوست دست یا بازوی شما
- دردی که شدید است و تا دست یا بازو گسترش پیدا می کند
- بی حسی یا ضعف پا و کاهاش توانایی کنترل ادرار یا مدفوع. این مشکل وقتی پیش می آید که در طناب نخاعی فشار یا آسیب دیدگی بوجود می آید.
چه زمانی لازم است برای درد گردن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد گردن بیش از یک هفته ادامه پیدا کرد و یا با هرکدام از علائم زیر همراه بود به پزشک مراجعه کنید.
درد شدید بدون دلیل واضح، برآمدگی در گردن، تب، سردرد، غدد متورم، تهوع، استفراغ، سختی تنفس یا بلع، ضعف، بی حسی، مور مور شدن، دردی که به بازوها یا پاها کشیده می شود، عدم توانایی حرکت دادن بازو یا دست ها، عدم توانایی در رساندن چانه به قفسه سینه، اختلال عملکرد روده ای یا مثانه ای، علائمی هستند که در صورت همراهی با درد گردن لازم است به پزشک مراجعه شود.
تشخیص درد گردن
پزشک پس از گرفتن شرح‌حال، ما را معاینه می‌کند. او حساسیت به درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و همچنین دامنه حرکات ما را بررسی می‌کند.
پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر علت گردن درد، درخواست عکسبرداری کند. روش‌های عکسبرداری عبارتند از:
- گرافی ساده با اشعه ایکس میتواند مناطقی در گردن را نشان دهد که در آن، اعصاب یا نخاع ممکن است توسط خارها یا سایر تغییرات استخوانی تحت فشار باشند.
- سی‌تی اسکن تصاویر گرفته شده از جهات مختلف را ترکیب می‌کند تا نماهای مقطعی دقیقی از ساختارهای داخلی گردن ایجاد کند.
- ام‌آرآی (MRI) که از یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق از استخوان‌ها و بافت نرم، از جمله نخاع و اعصاب نخاعی استفاده می‌کند.
معمولا مطالعات تصویربرداری، تکمیل‌کننده‌ی شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی هستند و برای تعیین علت درد استفاده می‌شوند.
آزمایش‌های دیگر:
- الکترومیوگرافی (EMG):
اگر پزشک مشکوک باشد که درد گردن شاید به دلیل فشار بر عصب باشد، ممکن است انجام EMG را پیشنهاد کند.
در این روش، با وارد کردن سوزن‌های ظریف از طریق پوست به داخل عضله و انجام آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری سرعت هدایت عصبی، عملکرد صحیح یک یا چند عصب خاص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
- آزمایش خون: آزمایش خون میتواند شرایط التهابی یا عفونی که ممکن است باعث درد گردن شود را نشان دهد.
راهکارهای پیشگیری از درد گردن
همان‌طور که در بالا عنوان شد، اغلب دردهای گردن مربوط به حالت نامناسب بدن، افزایش سن و فرسایش تدریجی عضلات، استخوان‌ها و دیگر اجزای گردن است و تنها ۱۰ درصد آن مربوط به بیماری‌های جدی مانند تومور، عفونت و … می‌باشد.
بنابراین، شما میتوانید در طول مدت زندگی خود با رعایت نکاتی بسیار ساده سیر فرسایشی را به تعویق انداخته و از آسیب‌هایی که در اثر ضربه یا سبک زندگی نادرست متوجه‌تان می‌شود، پیشگیری نمایید.
نکاتی که باید به آن توجه داشته باشید عبارتند از:
- به حالت بدن خود در هنگام نشستن، ایستادن یا خوابیدن دقت کنید. اگر ایستاده یا نشسته هستید، مطمئن شوید شانه‌های شما در یک خط مستقیم و در راستای باسنتان قرار دارند.
- سر شما نیز باید به گونه‌ای باشد که گوش‌هایتان دقیقا روی شانه‌ها قرار داشته باشد.
- در صورتی که مدت زمان طولانی مجبور به نشستن هستید، در دوره‌های کوتاه به خود استراحت دهید و از جایتان بلند شوید. از حرکات کششی برای استراحت بدن، گردن و شانه‌های خود کمک بگیرید.
- موقعیت میز و کامپیوترتان باید به گونه‌ای باشد که صفحه نمایش کامپیوتر دقیقا در مقابل چشمان شما قرار گیرد.
- صندلی‌تان را طوری تنظیم کنید که زانوها کمی پایین‌تر از باسنتان قرار داشته باشد. صندلی‌های دسته‌دار نیز به استراحت دستانتان کمک می‌کنند.
- هیچ‌گاه گوشی تلفن را بین گوش و شانه‌تان قرار ندهید. میتوانید از یک هنسفری برای صحبت کردن استفاده کنید یا گوشی‌تان را روی بلندگو بگذارید.
- کیف‌های سنگین باعث کشیده شدن گردن شده و درد گردن را ایجاد می‌کند. از حمل کیف‌های سنگین خودداری کنید و بند آن را روی شانه‌هایتان نیندازید.
- میتوانید از کوله پشتی برای حمل وسایل سنگین کمک بگیرید و وزن کوله را بر روی هر دو شانه تقسیم کنید.
شرایط خواب خود را تنظیم کنید. سر و گردن شما باید هم‌طراز با بدنتان باشد. یک بالش کوچک زیر گردنتان قرار دهید. - به پشت بخوابید و در زیر ران پاهایتان نیز یک بالش بگذارید تا ماهیچه‌های ستون فقراتتان در یک سطح قرار گیرند.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. سیگار برای بدن ضررهای بسیاری دارد و خطر ابتلا به درد گردن را نیز افزایش می‌دهد.
راه ها و روش های درمان درد گردن
رایج ترین انواع گردن درد های خفیف تا ملایم معمولاً با انجام فعالیت های خود مراقبتی ظرف مدت دو یا سه هفته درمان می شوند.
به هر حال اگر با استفاده از این روش ها درد گردن شما از بین نرفت، پزشک ممکن است از سایر روش ها برای درمان درد گردن استفاده کند.
مهمترین روش ها برای درمان دیسک گردن و درد گردن به شرح زیر هستند:
- دارو
پزشک ممکن است از داروهای مسکن قوی تر و نیز داروهای شل کننده عضلات و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای برای کاهش درد بیمار استفاده کند.
- فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی می تواند وضعیت عضلات گردن شما را با انجام حرکت های ورزش گردن درد اصلاح کند.
علاوه بر این در فیزیوتراپی برای درمان درد گردن از گرما و سرما، تحریک الکتریکی و سایر روش های مانند آن برای کاهش درد و پیش گیری از عود مجدد آن استفاده می شود.
- حرکات کششی و ورزش
در این حالت از وزنه، قرقره یا یک کیسه هوا برای کشش آرام عضلات گردن استفاده می شود.
این روش درمانی می بایست تحت نظارت یک متخصص درمان درد گردن و متخصص فیزیوتراپی انجام شود و می تواند مقداری از گردن درد بیمار را کاهش دهد.
ورزش برای گردن درد بطور خاص زمانی مناسب است که گردن درد مربوط به وارد شدن آسیب به ریشه عصب باشد.
- تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)
در این روش الکترودها بر روی پوست نزدیک نواحی دردناک قرار گرفته و از طریق آنها پالس های الکتریکی خفیف به پوست داده می شود که می تواند باعث کاهش درد بیمار شود.
- گردنبند طبی
یک محافظ گردن نرم می تواند گردن شما را نگه داشته و به کاهش درد آن با کم کردن فشار وارد شده به ساختار گردن کمک کند.
به هر حال، در صورتی که محافظ گردن برای مدت بیش از سه ساعت در هر بار یا برای بیش از یک تا هفته استفاده شود، می تواند ضرر بیشتری را برای بیمار نسبت به مزایای ایجاد شده آن به همراه داشته باشد.
- تزریق استروئید
پزشک ممکن است از تزریق داروهای کورتیکو استروئید در نزدیک ریشه های عصب، در محل مفاصل فاست که در استخوان های مهره های گردن قرار دارند یا تزریق در عضلات گردن برای کمک به کاهش درد بیمار استفاده کند.
علاوه بر این در این حالت می توان داروهای بی حس کننده همچون لیدوکائین را برای کاهش درد بیمار به عضلات گردن تزریق کرد.
- تزریق در نقاط ماشه‌ای
این تزریق یک درمان مؤثر برای اسپاسم‌های عضلانی می‌باشد. این روش شامل تزریق بی‌حسی موضعی و استروئیدها به داخل “نقاط ماشه‌ای” و یا منشأ درد است.
- اوزون درمانی
همچنین تحت عنوان “درمان با تزریق احیاکننده” نیز شناخته می‌شود.
یک روش درمانی است که در آن ازون به ناحیه دردناک رباط یا تاندون‌ها تزریق می‌شود، این کار باعث تحریک بدن جهت ترمیم رباط‌ها و تاندون‌های آسیب‌دیده می‌شود.
- عمل جراحی
در موارد خاص، درمان درد گردن نیاز به مداخله عمل جراحی است. مهمترین نشانه های نیاز به انجام عمل جراحی در بین این بیماران به شرح زیر هستند:
- ایجاد مشکل برای طناب نخاعی
- عدم کاهش درد با استفاده از روش های درمانی محافظه کارانه (غیر جراحی)
- درد و یا ضعف مزمن بیمار
حرکات اصلاحی برای درد گردن
تمرینات اصلاحی با افزایش دامنه حرکتی گردن جهت افزایش و حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات و بافت‌های همبند که مسئول پشتیبانی از گردن هستند مهم است.
این تمرینات می‌توانند در ابتدا دردناک باشند، بنابراین مهم است که به تدریج و به آرامی تمرینات را شروع کنید.
همچنین اطمینان حاصل کنید که گردن در حالت انقباض شدید قرار نگرفته باشد و برنامه تمرینات با دقت و با توجه به ویژگی‌های فردی طراحی شده باشد.
این تمرینات برای تسکین درد گردن توصیه می‌شوند:
۱. آویزان کردن گردن
به پشت و روی میز یا تخت دراز بکشید و پایین گردن خود را در راستای لبه قرار دهید.
به آرامی سر خود را به سمت عقب پایین بیاورید و بگذارید آویزان شود. اگر این تمرین درد را بدتر می‌کند، یا درد را به بازوها انتشار می‌دهد، ادامه ندهید.
این وضعیت را به مدت ۱ دقیقه نگه دارید، ۱ دقیقه استراحت کنید و ۵ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
۲. کشش گردن با بالا بردن سر
روی شکم بر روی یک میز یا تخت دراز بکشید و دستان خود را در کنار بدن نگه دارید و سر را آویزان کنید.
به آرامی سر را بالا ببرید، گردن را در برابر نیروی جاذبه کشش دهید.
این وضعیت را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه حفظ کنید. این کار را ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار کنید.
۳. دادن چانه به داخل
به پشت بخوابید و سر خود را روی زمین نگه دارید و دست‌ها را در حالتی راحت قرار دهید.
چانه خود را به سمت سینه خود بچسبانید و یک چانه‌ی دو قسمتی ایجاد کنید.
این وضعیت را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه حفظ کنید. این کار را ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار کنید.
۴. نزدیک کردن شانه‌ها
در حالی که بازوها را در کنار بدن قرار داده‌اید، کنار دیواری بنشینید یا بایستید.
آرنج‌ها را تا ۹۰ درجه خم کنید.
شانه‌ها را به سمت پایین و عقب بیاورید و پشت بازوهای خود را به سمت دیوار فشار دهید، لبه‌ی شانه خود را به هم نزدیک کنید.
۵. کشش ایزومتریک
صاف بنشینید و شانه‌های خود را بدون انقباض نگه دارید. دست خود را بر روی پیشانی خود قرار دهید.
بدون حرکت دادن سر، سر خود را به سمت دست‌ها فشار دهید.
این وضعیت را برای ۵ تا ۱۵ ثانیه حفظ کنید. این کار را ۱۵ بار تکرار کنید.
