سندروم منیر(هیدروپس آندولنفاتیک) یا به صورت عامیانه بیماری فشار گوش، از اختلالات شایع گوش داخلی و يكي از مهمترين دلايل سرگيجه واقعي در گوش داخلي به حساب مي آيد که دارای سه نشانه‌ی مهم سرگیجه شدید(با حملات ناگهانی)، وزوز گوش(tinnitus) و کم شنوایی حسی- عصبی نوسانی است.
این بیماری اولین بار توسط “دکتر پروسپر منیر” در سال 1861 توصیف گردید.
معمولا چکاب قلبی ـ عروقی و مغز و اعصاب اولین قدمی است که برای بیمار انجام می‌شود و اگر دلیلی برای سرگیجه ناگهانی یافت نشود، ارزیابی گوش در اولویت قرار می‌گیرد.
خیلی از بیماران باورشان نمی‌شود که این حمله ناگهانی و خطرناک، که ممکن است حتی بیمار را به زمین زده باشد، می‌تواند ناشی از اختلالی در گوش باشد.
سندروم منیر در اثر افزایش مایع گوش داخلی که آندولنف نامیده می‌شود و در نتیجه بالا رفتن فشار گوش داخلی رخ می‌دهد.
از آنجا که گوش داخلی مسئول حس شنوایی و تعادل است، بیماری منیر اغلب این دو حس را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین علائمی مانند کاهش شنوایی، وزوز گوش (زنگ زدن در گوش) و سرگیجه بیشتر شایع هستند.
سندرم منیر در اثر افزایش فشار گوش داخلی روی می دهد.
از آنجایی که گوش داخلی وظیفه خطیر حس تعادل و شنوایی را عهده دار است، بیماری منیر معمولاً این توابع را تحت تاثیر قرار خواهد داد لذا نشانه هایی مثل وزوز گوش (زنگ زدن در گوش)، کاهش شنوایی و سرگیجه بیشتر در سندرم منیر شایع می باشد.
نمودهای بالینی سندرم منیر
این بیماری در دهه چهارم یا پنجم زندگی آغاز می گردد. بیمار معمولا دچار سرگیجه های شدیدی می شود که با وزوز (Tinnitus)، احساس پری گوش و کاهش شنوایی همراه است.
سرگیجه چند دقیقه، چند ساعت یا گاهی ۱ تا ۲ روز طول می کشد و کم کم شدت آن کاهش می یابد ولی وزوز و احساس پری گوش باقی می ماند.
فاصله بین حملات است چند هفته تا چند ماه باشد و با عود مکرر آنها کاهش شنوایی بیشتر می شود تا اینکه کری کامل غیرقابل برگشت بروز نماید.
این بیماری در ۱۰-۲۵% موارد دو طرفه می گردد. در طی حملات این بیماری، فرد مبتلا نمی تواند فعالیت عادی داشته باشد و حرکات سر و گردن علائم او را تشدید می کنند. هنگام معاینه ممکن است نیستاگموس نیز دیده شود.
علت و عواملی که به بیماری منیر دامن می زند:
علت بیماری منیر مشخص نیست اما به نظر می رسد که به خاطر وجود مقدار غیرطبیعی مایعات (آندولنف) در گوش داخلی است .
عواملی که بر مایعات تاثیر می گذارد و می تواند منجر به این بیماری شود شامل این موارد است :
- تخلیه نا مناسب مایعات ( که شاید به دلیل انسداد یا ناهنجاری آناتومیک باشد )
- پاسخ ایمنی غیر طبیعی
- عفونت ویروسی
- ژنتیک
- آسیب دیدگی سر
- سر درد های میگرنی
علایم
سرگیجه با دوره‌های تکرارشونده سرگیجه به‌طور ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی، ناتوان‌کننده، به مدت چند دقیقه تا چند ساعت و معمولاً کمتر از ۲۴ ساعت طول می‌کشد،سرگیجه ها اغلب موقع خواب حمله میکنند و فرد را از خواب بیدار میکند،حالت تهوع شدید همراه با استفراغ ،دیگر علایم ان هستند:
- کاهش شنوایی، کاهش شنوایی به ویژه در اوایل شروع بیماری به صورت نوسانی است سرانجام بسیاری از بیماران درجاتی از کاهش شنوایی را تجربه میکند.این کاهش شنوایی ناشی از وزوز گوش است، که با نوسانات وزوز سطح شنوایی هم تغییر میکند.
- وزوز گوش می‌تواند با حس نجوا، زنگ‌زنگ، همهمه، غرش باشد.
- احساس پری و فشار در گوش
علایم بالینی معمولاً یکطرفه می‌باشند.
دست کم در مراحل اولیه بیماری، در فواصل حملات و در دوره‌های عاری از بیماری، شنوایی اغلب به سطوح طبیعی بازگشته و وزوز گوش نیز بهبودی می‌یابد ولی در نهایت ناشنوایی یکطرفه شدید حلزونی و وزوز پایا حاصل می‌گردد.
مراحل پیشرفت بیماری منیر شامل سه مرحله است. این مراحل عبارتنداز:
- مرحله زودرس
در مرحله زودرس سرگیجه‌های ناگهانی(acute vertigo) به طور معمول از 20 دقیقه تا 24 ساعت طول می‌کشد. در این مرحله، بیمار ممکن است دچار کم شنوایی موقت شود.
- مرحله میانی
در مرحله میانی کم‌شنوایی و وزوز گوش افزایش می‌یابند ولی شدت سرگیجه‌ها کاهش می‌یابد.
- مرحله دیر هنگام
در مرحله آخر یعنی مرحله دیرهنگام، ممکن است سرگیجه‌ها ناپدید شود اما مشکلات تعادلی هنوز مشاهده شود. وزوز گوش و کم‌شنوایی در این مرحله بدتر می‌شود.
تشخیص سندرم منیر
اگر علایم سندرم منیر را دارید باید به یک متخصص گوش مراجعه کنید.
پزشک درباره علائم و سوابق پزشکی‌تان از شما سوالاتی می‌پرسد و سپس آزمایشات لازم را برای ارزیابی تعادل و شنوایی شما تجویز میکند. این آزمایشات شامل این موارد است:
- آزمایش اودیومتریک (شنوایی سنجی):
این آزمایش با هدف تشخیص افت شنوایی گوش آسیب‌دیده انجام می‌شود. در این آزمایش شما با قرار دادن یک هدفون روی گوش‌هایتان و گوش دادن به صداهای مختلفی که پخش می‌شود باید اعلام کنید که کدام صداها را می‌شنوید.
همچنین ممکن است آواهای مشابهی برای شما پخش شود تا شنوایی‌سنج توانایی شما در تفکیک آنها را ارزیابی کند.
- الکترونیستاگموگرام:
در این آزمایش شما در یک محیط تاریک قرار می‌گیرید و در حالی‌که هوای گرم و خنک از مجرای گوش‌تان عبور داده می‌شود حرکات غیرارادی چشمتان (که به آن نیستاگموس می‌گویند) به وسیله الکترودهایی که در اطراف آنها قرار داشته شده است اندازه‌گیری می‌شود. هدف از این آزمایش سنجش تعادل شماست.
- الکتروکوکلئوگرافی (ECOG):
این آزمایش پتانسیل‌های الکتریکی تولید شده در گوش میانی در واکنش به محرک‌های صوتی را اندازه‌گیری میکند تا مشخص شود آیا در حلزون گوش فشار بیش‌ازحد مایع وجود دارد یا خیر.
آزمایش صندلی چرخان: در این آزمایش شما روی یک صندلی چرخان می‌نشینید که توسط یک رایانه کنترل می‌شود. کارکرد این تست این است که نشان دهد آیا اختلال در تعادل و سرگیجه به گوش میانی مربوط است یا سیستم عصبی.
- تست VEMP:
این آزمایش حساسیت دهلیز گوش داخلی به صدا و واکنش شما به صداهای ناگهانی و بلند را می‌سنجد.
- پوسچروگرافی:
این نیز یک آزمایش برای سنجش تعادل جهت تشخیص سندرم منیر است. در این تست شما پس از پوشیدن یک کمربند شبیه کمربند صخره‌نوردی با پای برهنه روی یک پلتفرم می‌ایستید که می‌تواند در جهات مختلف حرکت کند.
پزشک واکنش شما و تواناییتان در حفظ تعادل خود هنگام حرکت پلتفرم را ارزیابی میکند.
- آزمون ویدیویی تکانه سر (VHIT):
در این آزمایش از تصاویر ویدیویی برای ارزیابی توانایی شما در فوکوس کردن و واکنش چشمانتان به حرکات ناگهانی استفاده می‌شود.
- آزمون ABR:
در تست ABR یا «واکنش شنوایی ساقه مغز» شما هدفون می‌گذارید و یک رایانه امواج مغزی شما را هنگامی که به صداهای مختلف واکنش نشان می‌دهید اندازه‌گیری میکند.
معمولاً این تست برای کسانی که نمی‌توانند آزمون‌های شنوایی یا آزمایش‌های تصویربرداری دیگر را انجام دهند استفاده می‌شود (مانند نوزادان) و امروزه علاوه بر استفاده‌های دیگر مانند غربال‌گری شنوایی یکی از آزمایشات تشخیص بیماری منیر نیز به شمار می‌رود.
- تصویربرداری:
ممکن است پزشک برای شما تست‌های تصویربرداری دیگر مانند ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن تجویز کند تا مطمئن شود دلیل علایم شما چیز دیگری غیر از بیماری منیر (برای مثال اختلالات مغزی، بیماری ام اس، تومور مغزی و … ) نیست.
ارتباط سندرم منیر و قند خون
به طور طبیعی مایع موجود در گوش داخلی، در دو حفره‌ی بالونی شکل قرار دارد. کار این مایع، کمک به درک وضعیت سر در فضا است. این کار توسط مجموعه‌ای از گیرنده‌های گوش داخلی که به حرکت حساس هستند انجام می‌شود.
بیماری منیر، تعادل مایع در گوش داخلی را به هم می‌زند. این مایع ایجاد فشار میکند که سرانجام موجب پارگی پرده‌ی ظریف گوش داخلی می‌شود. آیا می‌دانید چرا؟
تحقیقات اخیر نشان داده است که بین مقدار قند خون و سندرم منیر رابطه وجود دارد.
انسولین، هورمونی است که مقدار قند خون را کنترل میکند. پزشکان دریافته‌اند که این بیماران در خونشان انسولین زیاد دارند که بر اثر آن اختلال در گردش خون پدید می‌آید.
به علاوه غذای ناکافی، استعمال دخانیات، نوشیدن الکل و زیاد بودن کلسترول خون، باعث این بیماری می‌شود.
وقتی شما قند فراوان مصرف می‌کنید، قند خونتان به سرعت بالا و پایین می‌رود، آن وقت گوش‌های شما نمی‌توانند خود را با نوسانات قند خون در بدنتان منطبق کنند و در نتیجه شنوایی‌تان کاهش می‌یابد.
از طرفی دیگر، مصرف قند باعث افزایش چربی خون شده و چربی خون باعث غلیظ شدن خون می‌شود و ورود خون را به شریان باریکی که به گوش داخلی خون می‌رساند مختل می‌سازد، بنابراین بهترین شیوه‌ی درمان، کنترل قند خون است.
درمان بیماری منیر
درمان بیماری منیر شما چند مرحله درمان می‌باشد. این مراحل عبارتنداز:
- مرحله اول
در مرحله اول، بیماران تحت درمان دارویی قرار می‌گیرند که موجب بهتر شدن علائم این بیماری می‌شود. داروهای ضد سرگیجه به صورت موقت باعث تسکین می‌شوند، و گاهی هم تجویز داروهای ضد تهوع توسط پزشک صورت می‌گیرد.
- مرحله دوم
در مرحله بعدی، بیماران با استفاده از رژیم دقیق کم نمک و داروهای دیورتیک تحت درمان قرار می‌گیرند.
برخی بیماران با روش درمان دارویی بهبود نمی‌یابند که تزریق برخی آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید(Aminoglycoside) وستیبولوتوکسیک (Vestibulotoxic) می‌تواند علائم و تاثیر آن بر بیمار را تا حدودی کاهش دهد.
از دیگر روش‌های درمان بیماری منییر می‌توان به تمرینات توانبخشی سرگیجه و در بدترین حالت، قطع کردن عصب وستیبولار (vestibular Neurectomy) اشاره کرد.
- درمان های دارویی:
مکلیزین، دیازپام، گلیکوپیرولات و لورازپام برای درمان یا کاهش دوره سرگیجه
دارو های دیورتیک یا مدر برای کاهش آب بدن و فشار مایع گوش داخلی
تزریق آنتی بیوتیک جنتامایسین در گوش میانی برای کنترل سرگیجه. البته این دارو ریسک ناشنوایی را بالا می برد به همین دلیل بعضی پزشکان به جای جنتامایسین از کورتیکواستروئید ها استفاده می کنند.
- درمان های تغذیه ای و رفتاری:
کاهش نمک مصرفی جهت جلوگیری از تجمع آب در بدن
در بعضی افراد مصرف کافئین، الکل و شکلات علائم را بدتر می کند پس بهتر است این موارد را حذف و یا کاهش دهند.
ترک سیگار به کاهش علائم کمک می کند.
- جراحی برای بیماری منیر
اگر درمان‌های دیگر موثر واقع نشود یا علایم بیماری شدید باشند می‌توان با عمل جراحی علایم بیماری منیر را بهبود داد. انواع روش‌های جراحی شامل موارد زیر است:
دکمپرسیون کیسه اندولنفاوی: کیسه اندولنفاوی در گوش داخلی به کنترل فشار مایع در گوش کمک میکند و درصورت درست عمل نکردن می‌تواند باعث سرگیجه شود.
در این روش جراح بخش کوچکی از استخوان اطراف کیسه اندولنفاوی را جدا میکند تا فشار بر روی این کیسه و به تبع آن فشار مایع گوش را کاهش دهد.
لابیرنتکتومی: در این عمل جراح بخشی از گوش داخلی (پیچال) را برمی‌دارد تا مغز دیگر سیگنال‌ها را ار بخش‌هایی از گوش داخلی که جاذبه و تغییرات حرکتی را حس میکنند دریافت نکند.
هرچند این روش برای درمان سرگیجه بسیار موثر است اما شنوایی فرد را تا حدود زیادی از بین می‌برد و تنها در مواردی که سرگیجه غیرقابل تحمل باشد و روش‌های درمانی دیگر موثر واقع نشوند می‌توان به آن متوسل شد.
قطع عصب دهلیزی: این روش نیز یکی از آخرین روش‌های درمان بیماری منیر است که در موارد دارای سرگیجه شدید استفاده می‌شود. در این روش جراح عصب دهلیزی را قطع میکند.
عصب دهلیزی مسئول انتقال اطلاعات مربوط به تعادل به مغز است. حدود 95 درصد از افرادی که این عمل را انجام می‌دهند از نتایج آن راضی هستند اما یک عمل پیچیده و دارای ریسک بالا محسوب می‌شود.