با عارضه‌های شیمی درمانی بیشتر آَشنا شوید
قطعا زمانی که صحبت از درمان بیماری سرطان می‌شود، اولین نکته‌ای که در ذهن همه افراد نقش می‌بندد، عارضه و تغییرات پس از درمان است. درمان‌های متعددی بسته به شدت بیماری و نوع سرطان افراد مبتلا در نظر گرفته شده است.
شیمی درمانی، یکی از معالجه‌های رایج جهت درمان بیماران مبتلا به سرطان است و مرکز کلینیک درد یکی از مراکزی است که در آن به درمان دردهای سرطانی پرداخته می‌شود.
با وجود آنکه بسیاری از افراد با انجام شیمی‌درمانی شانس دوباره‌ای برای زندگی کردن به دست می‌آورند، اما عارضه‌هایی را در طول درمان متحمل می‌شوند. از عارضه‌های رایج این بیماری می‌توان به ریزش مو، کبودی، خونریزی و گاهی احساس درد در برخی از افراد اشاره کرد.
علاوه بر موارد ذکر شده عارضه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد در ادامه تمامی موارد را برای شما ذکر خواهیم کرد.
با عارضه‌های شایع شیمی‌درمانی بیشتر آشنا شوید
۱۰ مورد از شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
سیستم ایمنی ضعیف
سرطان و درمان آن، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند؛ چراکه این درمان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم را نیز از بین می‌برد، بنابراین فرد را در برابر بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. در صورتی که فرد بیمار شود، سیستم ایمنی او قادر به مبارزه نخواهد بود و مدت‌زمان بیشتری بیماری در بدن او باقی می‌ماند.
داشتن یک رژیم غذایی سالم، شستشو مرتب دست‌ها و اجتناب از برخورد با افراد بیمار می‌تواند فرد را از ابتلا به بیماری در چنین وضعیتی دور نگه دارد.
کبودی و خونریزی
قطعا اغلب کسانی که شیمی‌درمانی کرده‌اند، متوجه عارضه کبودی و خونریزی آسان نسبت به قبل شده‌اند، معمولا اینگونه علائم مشکلی را برای فرد ایجاد نمی‌کند. اما اگر خونریزی به‌دلیل یک آسیب جدی ایجاد شود خطر خونریزی می‌تواند جدی باشد.
به‌طور مثال اگر این افراد می‌خواهند در معرض خونریزی قرار نگیرند، باید هنگام کار با چاقو یا وسیله برنده دیگر از دستکش استفاده کنند. در صورتی که بیماران هرگونه زخم یا کبودی را در بدن خود مشاهده کردند و متوجه روند کُند درمان شدند، باید با پزشک خود در میان بگذارند.
ریزش مو
انجام شیمی‌درمانی به فولیکول‌های مو آسیب می‌رساند و در نهایت منجر به آسیب‌پذیر شدن مو، ریزش و شکننده‌تر شدن آن می‌شود. پس از ریزش مو در اثر آسیب، مویی که مجدد رشد می‌کند، بسیار نازک و کم رنگ‌تر است، این چرخه تا پایان شیمی‌درمانی در بیماران مشاهده می‌شود.
پس از اتمام شیمی‌درمانی، موهای بیماران همانند سابق خواهد شد. تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده، نشان می‌دهد که اغلب افرادی که شیمی‌درمانی انجام می‌دهند، ریزش مو را تجربه می‌کنند و هیچ راه تضمین کننده‌ای جهت جلوگیری از ریزش مو وجود ندارد، تنها با مراقبت‌های مناسب و مخصوص مو می‌توان روند ریزش را کند کرد.
حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ ناگهانی در بیماران ایجاد می‌شود، گاهی بیمار بلافاصله پس از شیمی‌درمانی متوجه این عارضه در خود می‌شود و گاهی دقیقا مربوط به همان جلسه درمان نیست. با تغییر دادن رژیم غذایی و مصرف غذاهای کم حجم می‌توان از ایجاد چنین مشکلی تا حدی جلوگیری کرد.
همچنین به افرادی که بلافاصله پس از درمان حالت تهوع را تجربه می‌کنند، توصیه می‌شود پس از درمان داروی ضد تهوع مصرف کنند.
احساس درد
احساس درد در قسمت‌های مختلفی از بدن پس از شیمی‌درمانی ممکن است رخ دهد. گاهی برخی سردرد، برخی کمردرد و… تجربه می‌کنند. احساس درد در بیماران می‌تواند دو دلیل داشته باشد، گاهی بیماران به‌دلیل استرس و تنش ناشی از تشخیص این بیماری چنین عارضه‌ای را تجربه می‌کنند.
برخی دیگر نیز به‌دلیل آسیب به عصب حین شیمی‌درمانی، متحمل درد می‌شوند. راهکارهایی همچون ماساژ، استراحت و ورزش‌هایی که آرامش می‌دهد، می‌تواند گزینه مناسبی برای کنترل درد پس از درمان باشد. توصیه ما به بیماران این است که در خصوص این مشکل به کلینیک درد مراجعه کنند؛ چراکه متخصصین درد در خصوص درمان دردهای سرطانی، به‌خوبی آشنا هستند و با راهکارها و تکنیک‌های مختلفی می‌توانند مشکلات و هرگونه درد در بیماران را درمان کنند.
مشکل در تنفس
گاهی اوقات انجام شیمی‌درمانی در برخی از افراد موجب آسیب رساندن به ریه‌ها می‌شود و ظرفیت ریه را جهت تنفس عمیق کاهش می‌دهد. به همین جهت بیماران برای تأمین اکسیژن لازم و مورد نیاز دچار مشکل خواهند شد. راهکارهایی از جمله عدم استرس، نفس عمیق و… می‌تواند در تنفس و تأمین اکسیژن مورد نیاز بیماران کمک کند.
در صورت ادامه مشکلات تنفسی، پزشک ممکن است اکسیژن یا دارو درمانی را برای بیمار در نظر بگیرد.
یبوست و اسهال
شیمی‌درمانی در هضم افراد خلل وارد می‌کند؛ زیرا این نوع درمان می‌تواند به سلول‌هایی که به هضم غذا کمک می‌کند آسیب برساند. همانطور که گفته شد این نوع درمان می‌تواند مشکلاتی را مانند حالت تهوع در افراد ایجاد کند، جهت رفع این مشکل بیماران رژیم غذایی خود را تغییر می‌دهند و در نهایت این تغییر ناگهانی می‌تواند در گوارش آنها مشکلی ایجاد کند.
با استفاده از برخی از داروهای بدون نسخه، مانند منیزیم می‌توان یبوست را برطرف کرد و درد روده و معده را کاهش داد. مصرف آب کافی می‌تواند در بهبود یبوست مؤثر باشد و همچنین افرادی که دچار اسهال هستند نیز کمبود آب بدن آنها برطرف خواهد شد.
نوروپاتی
منظور از نوروپاتی، دردی است که در اثر آسیب دیدن عصب ایجاد می‌شود. چنین مشکلی در اغلب مواقع در دست و پا تأثیر می‌گذارد و باعث گزگز و بی‌حسی در بدن می‌شود. همچنین برخی از افراد دچار ضعف می‌شوند و صدای زنگ در گوششان وجود دارد.
بر اساس تحقیقات انجام شده در خصوص بیماران سرطانی، نوروپاتی در افرادی که داروهای شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند در اغلب مواقع بیشتر است. لوسیون‌های حاوی منتول و مکمل‌هایی مانند کلسیم و منیزیم ممکن است جهت رفع این مشکل کمک کننده باشد، اما تحقیقات بیشتری در این خصوص لازم است.
مشکلات پوستی
شیمی‌درمانی می‌تواند تغییراتی در سیستم ایمنی ایجاد کند و به همین جهت باعث ایجاد زخم و دیگر تغییرات پوستی می‌شود. بیمارانی که پس از شیمی‌درمانی دچار چنین عارضه‌ای می‌شوند، نباید به زخم‌های خود دست بزنند؛ زیرا تا زمانی که خونریزی پس از کندن زخم‌ها وجود داشته باشد، احتمال عفونت نیز وجود خواهد داشت.
اگر در زخم‌های خود احساس خارش دارید، بهتر است از درمان‌های بدون نسخه مانند کرم‌های مرطوب‌کننده یا کرم‌های ضد خارش در آن قسمت استفاده کنید. توجه به این نکات ساده می‌تواند در درمان چنین مشکلاتی بسیار مؤثر باشد.
زخم دهان
زخم دهان از مشکلات دیگری است که می‌توان به‌عنوان عارضه پس از شیمی‌درمانی در افراد دانست. زخم دهان رایج نیست و ممکن است تنها تعدادی از افراد دچار چنین مشکلی شوند. شدت درد ناشی از زخم دهان می‌تواند در هر فردی متفاوت باشد.
در برخی از مواقع زخم دهان موجب خونریزی و آلودگی دهان می‌شود. جهت کنترل و رفع این مشکل می‌توان با آب گرم و نمک، دهان را شستشو داد. ژل‌های بی‌حس کننده نیز می‌تواند در تسکین درد مؤثر باشد. اگر زخم ایجاد شده بسیار دردناک است، جهت درمان باید حتما به پزشک مراجعه شود.
آشنایی با عارضه‌های جانبی نادر که پس از شیمی‌درمانی ایجاد می‌شود
علاوه بر موارد ذکر شده عارضه‌های بسیار دیگری وجود دارد که در همه افراد ایجاد نمی‌شود، به‌عنوان مثال ناپدید شدن اثر انگشت پس از شیمی درمانی، بر اساس شواهدی که در چندین سال پیش در بیمار مبتلا به سرطان پس از شیمی‌درمانی مشاهده شده بود، وجود داشت!
از دیگر عارضه‌های نادری که احتمال ایجاد آن پس از شیمی‌درمانی وجود دارد به شرح زیر است:
- تغییر رنگ پوست
- قرمزی و تورم در دست و پاها
- تغییر شخصیتی مانند افسردگی، پرخاشگری و اضطراب
- ایجاد مشکلاتی مربوط به قلب، مانند فشارخون غیر طبیعی
در برخی از موارد نادر، عارضه‌هایی که پس از شیمی‌درمانی در افراد مشاهده می‌شود، ممکن است به‌صورت دائمی باشد، به‌عنوان مثال آسیبی که به عصب وارد می‌شود ممکن است منجر به گزگز مزمن در دست و پا شود. در این مواقع باید به کلینیک درد مراجعه کنید تا متخصصین، درمانی در خصوص عصب آسیب‌دیده برای شما انجام دهد.
کلام آخر
همانطور که برای شما ذکر کردیم عارضه‌های زیادی پس از شیمی‌درمانی در افراد ایجاد می‌شود که برخی از آنها بسیار شایع است و دیگر موارد به‌صورت نادر رخ می‌دهد؛ اما ممکن است هر فرد عارضه‌ای متفاوت با دیگری داشته باشد.
گاهی احتمال دارد برخی از عارضه‌های ایجاد شده پس از اتمام شیمی‌درمانی یا درمان سرطان بهبود یابد و برخی دیگر نیز اثرات آن تا همیشه در بیمار باقی بماند. بهتر است در خصوص درمان و عارضه‌های پس از درمان با پزشک متخصص خود صحبت کنید تا در صورت امکان بتوان از برخی مشکلات پیشگیری کرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.