علت درد مچ پا چیست؟

مچ پا دارای مفصل لولایی است و قسمتی است که پا و ساق پا به هم می رسند. مچ پا توسط شبکه ای از رباط ها و تاندون ها احاطه شده است. معمولا فشار زیادی به مچ پا وارد می شود و به همین دلیل تا حد زیادی مستعد آسیب دیدگی و جراحت است. گاهی اوقات حتی جزیی ترین جراحات، می تواند منجر به درد مچ پا (مچ درد) یا منجر به درد ساق پا شود. در برخی موارد، درد مچ پا نیاز به رسیدگی سریع دارد، به همین دلیل به محض این که درد مچ پا با سایر علایم مثل ورم، کبودی و عدم توانایی راه رفتن همراه بود، باید به پزشک مراجعه کنید اقدامات درمان درد مچ پا انجام شود.

مفصل مچ پا از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:

1. استخوان تیبیا (درشت‌نی): استخوان تیبیا، استخوان درشت‌تر و بلند‌تر ساق پا است.
2. فیبولا (نازک‌نی): استخوان کوچک‌تر ساق پا که میزان بسیار کمی از وزن بدن (تنها در حدود 7%) را بر روی خود تحمل می‌کند.
3. استخوان تالوس: استخوان کوچکی که بین فیبولا و تیبیا و استخوان پاشنه (کالکانه) قرار دارد.

لیگامنت‌ها یا رباط‌های زیادی در مچ پا وجود دارند که استخوان‌های مچ پا را در کنار یکدیگر نگه می‌دارند. همچنین تاندون‌های زیادی به استخوان‌های مچ پا وصل هستند و عضلات پا را به استخوان‌ها مچ پا وصل می‌کنند. سطح انتهایی هر یک از استخوان‌های مچ با غضروف مفصلی پوشیده شده است.

علائم و نشانه‌های درد مچ پا

• تورم مچ پا
• بی‌حسی یا گزگز
• بی‌ثباتی
• درد سوزشی
• عدم توانایی تحمل وزن در مچ پای آسیب دیده
• سفتی
• ضعف

مشکلاتی که در مناطق نزدیک به مچ پا بروز می‌کند، عبارتند از:

• انسداد عروق خونی در ساق پا
• درد یا آسیب پاشنه پا
• آسیب عصبی (مانند سندرم تونل تارسال یا سیاتیک)

چه زمانی برای درد مچ پا باید به پزشک مراجعه کرد؟

هرگز نباید بر اساس شدت درد تصمیم بگیرید که آیا باید به پزشک مراجعه کنید یا نه. همه ی آسیب هایی که به مچ پا وارد می شوند، باعث ایجاد درد نمی شوند. چنانچه با هر کدام از علایم زیر روبرو شدید، هر چه سریع تر، به پزشک مراجعه کنید:

• بیرون زدگی استخوان یا تاندون پا
• ناتوانی در راه رفتن یا ایستادن بدون درد
• درد و تورم شدید
• کبودی که بلافاصله پس از آسیب مشاهده می شود.
• علایم عفونت (قرمزی، گرمی و حساسیت به لمس)
• شنیدن صدای ترق تروق یا احساس ترکیدن چیزی در استخوان مچ پا
• درد مچ پا بعد از گذشت یک تا سه هفته برطرف نمی شود.
• تب 100 درجه فارنهایت (37.7 درجه سانتی گراد)

شایع ترین علل درد مچ پا

• پیچ خوردن مچ پا (کشیدگی و پارگی رباط مچ پا)

  پیچ‌خوردگی حاصل پارگی یک یا چند عدد از رباط‌های مچ پا است. این پارگی‌ها، ازنظر اندازه متنوع بوده و از پارگی‌های میکروسکوپی تا پارگی‌های کامل را شامل می‌شوند. رباط‌های جانبی (بیرونی) بیش از همه مستعد پیچ‌خوردگی هستند؛ پیچ‌خوردگی آن‌ها معمولاً ناشی از غلتیدن روی بیرون مچ پا است. درد، کبودی، ورم و ناتوانی در قرار دادن وزن بدن روی مچ پا، شایع‌ترین علائم این‌گونه آسیب‌دیدگی‌ها هستند. معمولاً رباط‌ها بین 6 تا 8 هفته بهبود می‌یابند، در مواردی که علائم بیش از این مقدار طول می‌کشند می‌بایست به یک پزشک مراجعه کرد.

  

• شکستگی مچ پا

  مچ پا از سه استخوان اصلی تشکیل شده است و پا نیز دارای 26 استخوان است. شکستگی مچ پا می‌تواند در هر یک از این استخوان‌ها باشد و معمولا نتیجه‌ی زمین خوردن، وارد شدن ضربه‌ی شدید یا چرخیدن ناگهانی و با سرعت می‌باشد.

  

• کیست گانگلیون

  منظور از کیست گانگلیون توده‌ای از بافت نرم و یا یک برآمدگی پر از مایع است که روی مچ پا تشکیل می‌شود. این کیست معمولا در زیر پوست تشکیل می‌شود و علاوه بر مفصل مچ پا، ممکن است در پا یا مچ دست نیز ایجاد شود. این کیست معمولا هیچ دردی ایجاد نمی کند، اما در صورتی که کیست بر روی عصب‌ها فشار وارد کند می‌تواند موجب بروز درد و نارحتی، بی‌حسی و گزگز پا شود.

• تاندونیت

  گاهی اوقات تاندون‌ها، که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند، به‌خاطر استفاده و کشیدگی بیش از حد ملتهب می‌شوند، که در نتیجه پارگی‌های ریزی به‌وجود می‌آید که به مرور زمان روی هم انباشته می‌شوند. استراحت از انجام فعالیت‌های مستلزم حرکات تکراری و تشدید کننده و استفاده از یخ (دست کم روزی سه بار و هر با 10 دقیقه) به‌کاهش علائم آن کمک می‌کند. فیزیوتراپی به درمان و رفع دلیل تاندونیت کمک کرده و از بروز آن در آینده جلوگیری می‌کند.

• سندرم تونل تارسال

  تونل تارسال در واقع کانال یا فضایی است که عصب تیبیال از آن عبور می‌کند. سندرم تونل تارسال زمانی رخ می‌دهد که درون این کانال تورم رخ دهد و به عصب تیبیال فشار وارد شود که این مسئله موجب درد مچ پا و پا و همچنین احساس سوزش و گزگز در داخل مچ پا، پاشنه و کف پا می‌شود.

• آرتریت مچ پا

  آرتریت یا آرتروز مچ پا به معنای التهاب بافت‌هایی است که درون مفصل قرار دارند. این التهاب موجب بروز درد، تورم و آسیب به مفصل می‌شود. در صورت عدم اقدام برای درمان این مشکل، درد پا و مچ پا شدیدتر می‌شود و نهایتا این درد تا حدی غیرقابل تحمل می‌شود که نمی‌توانید حتی مسافتی کوتاه را نیز راه بروید. آرتریت بسیار شدید می‌تواند موجب محدود شدن دامنه‌ی حرکتی مفصل شده و کیفیت زندگی شما را کاهش دهد. اما در صورت اقدام برای درمان آرتریت، شما می‌توانید روند پیشروی بیماری را کنترل کنید و زندگی فعال‌تری داشته باشید.

• آرتروز مفصل مچ پا

  آرتروز مفصلی یا استئوآرتریت مچ پا نوعی بیماری فرسایشی است که موجب تحلیل رفتن و تخریب غضروف بین مفصلی می‌شود. در صورت ابتلا به آرتروز مچ پا، غضروفی که در سطح استخوان تیبیا قرار دارد و فشار‌های وارده را جذب می‌کند، فرسایش می‌یابد و به همین خاطر شخص در هنگام راه رفتن احساس درد می‌کند و استخوان‌های او بر روی هم سایش دارند.

• روماتیسم

  روماتیسم یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن شخص به اشتباه به غشای مفصلی بدن به نام غشای سیناویال، حمله می‌کند و موجب التهاب و درد مزمن مفصل می‌شود. بر اثر ابتلا به روماتیسم، غشای سیناویال ضخیم و ملتهب می‌شود و مایع سیناویال به میزان بیش از حد تولید شده که این مشکل باعث التهاب و آسیب به ساختارهای مفصلی می‌شود. بدین ترتیب روماتیسم موجب تخریب غضروف، درد و خشکی مفصل می‌شود.

نحوه تشخیص علت درد مچ پا

معاینه فیزیکی

پزشک شما با انجام معاینه دقیق پا و مچ پا شما، پیچش مچ پا را تشخیص می‌دهند. این معاینه فیزیکی ممکن است دردناک باشد.

1. لمس کردن: دکتر شما به آرامی‌در اطراف مچ پا فشار می‌دهد تا مشخص شود که کدام رباط‌ها آسیب دیده اند.
2. دامنه حرکت: او همچنین ممکن است مچ پا را در جهات مختلف حرکت دهد؛ با این حال، یک مچ پای سفت و محکم معمولا زیاد حرکت نخواهد کرد.

اگر استخوان شکسته ای وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک بتواند شدت آسیب مچ پا را بر اساس میزان تورم، درد و کبودی بیان کند.

تست‌های تصويربرداری

1. اشعه ایکس: اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را فراهم می‌کند. پزشک شما ممکن است از اشعه ایکس برای تشخیص استخوان شکسته در مچ پا یا پای شما استفاده کند. استخوان شکسته می‌تواند باعث علائم مشابه درد و تورم شود.
2. اشعه ایکس استرسی: علاوه بر پرتوهای اشعه ایکس، پزشک همچنین ممکن است از اشعه ایکس استرسی استفاده کند. این اسکن‌ها در حالی انجام می‌شود که مچ پا در جهات مختلف تحت فشار قرار می‌گیرد. اشعه ایکس استرسی کمک می‌کند تا نشان دهد که آیا حرکات غیر طبیعی مچ پا به علت رباط‌های آسیب دیده است یا نه.
3. تصویربرداری ام آر آی (MRI): پزشک شما ممکن است یک MRI را برای افرادی که احتمال می‌رود رباط‌ها، غضروف‌ها یا استخوان‌های سطح مفصلی آن‌ها آسیب دیده باشد، درخواست کند. MRI ممکن است تا زمانی که تورم و کبودی از بین نرفته، دخواست نشود.
4. سونوگرافی: این اسکن تصویربرداری اجازه می‌دهد تا پزشک شما به طور مستقیم رباط‌ها را در حالی که مچ پا را حرکت می‌دهد، مشاهده کند. این به پزشک کمک می‌کند تا میزان پایداری رباط را تعیین کند.

انواع درمان درد مچ پا

نحوه ی درمان درد مچ پا ، به شرایط خاص فرد و علائم او بستگی دارد. برنامه‌ی درمانی ممکن است شامل گزینه‌های جراحی و یا روش‌های بدون جراحی باشد. از روش‌های بدون جراحی می‌توان موارد زیر را نام برد:

درمان های اولیه

1- استراحت: زمانی که شما احساس درد می‌کنید، باید از انجام هرگونه فعالیتی که ممکن است باعث شدیدتر شدن درد شود، خودداری کنید. برای بهبودی آسیب، باید به آن زمان داده و از تحت فشار قرار دادن آن پرهیز کرد.

2- یخ: برای کاهش ورم و درمان پیچ خوردگی پا می‌توان از یخ استفاده کرد.

3- فشار: مچ پای خود را با یک حوله‌ی گرم تحت فشار قرار دهید.

4- بالا بردن پاها: بالا بردن پاها می‌تواند به‌سادگی فشار را از روی آن ها برداشته و به آن ها اجازه‌ی استراحت دهد. همچنین با انجام این کار، خون از پاها خارج‌شده و ورم کاهش می‌یابد.

5- نمک‌های اپسوم: بسیاری از ورزشکاران درمی‌یابند که استفاده از نمک‌های اپسوم می‌تواند دردهای خفیف در پا و مچ پا را کاهش دهد. مقداری از این نمک ها را در آب گرم حل کرده و پاها را درون آن قرار دهید.

6- ماساژ ملایم: می‌تواند از میزان ناراحتی کاسته، عضلات را شل کرده و همچنین جریان خون را تقویت کند.

7- پوشیدن کفش مناسب: بسته به نوع جراحت وارد شده، استفاده از کفش‌های نامناسب می‌تواند اوضاع را وخیم‌تر کند. کفش و کفی‌های طبی، بسیار بهتر از کفش‌های معمولی و اسپرت می‌توانند از پا، زانوها و مچ پا حفاظت کنند.

درمان دارویی

درد مچ پا در مراحل اولیه بیماری ممکن است نیازمند استفاده از داروهای ضد درد و ضدالتهابی مانند آسپرین یا ایبوپروفن باشد.

تزریق

دو نوع تزریق برای تسکین موقت درد مچ پا استفاده می‌شود: تزریق استروئید و تزریق هیالورونیک اسید (هیالورونات).

اوزون درمانی

اوزن درمانی شامل تزریق گاز اوزون به مچ پا است که درد و التهاب را سریعاً کاهش می‌دهد. اوزن به‌عنوان یک اکسیدکننده قوی به مچ پا “شوک” وارد می‌کند و باعث آزاد شدن عوامل تحریک‌کننده ایمنی می‌شود که این امر منجر به بهبودی می‌شود.

تزریق پی آر پی

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک درمان مؤثر برای درد مچ پا است. تزریقپی آر پیحاوی اجزای بهبوددهنده از خون خود فرد است که توانایی طبیعی بدن برای درمان خود را بهبود می‌بخشد و مفصل، تاندون، رباط و آسیب‌های عضلانی مفصل مچ پا را تقویت می‌کند.

الکتروتراپی

الکتروتراپی می‌تواند به تسکین درد مچ پا و گردش خون کمک کند، التهاب را کاهش می‌دهد، زود انزالی را درمان می‌کند و به توان‌بخشی عضلات پرونئال کمک می‌کند.

شاک ویو تراپی

در شاک‌ویو تراپی امواج شوک به‌طور مستقیم روی قسمت دردناک مچ پا تجمع می‌کنند. امواج شوک موجب آسیب‌های کوچک به بافت می‌شود که موجب درد مچ پا می‌شود. بدن شما به این آسیب‌های کوچک با فرستادن سیگنال برای افزایش خون‌رسانی به ناحیه دردناک واکنش نشان می‌دهد و تشکیل عروق خونی افزایش می‌یابد و مواد مغذی به آن منطقه سرازیر می‌شوند و بدن شما خود را بهبود می‌بخشد.

لیزر درمانی

لیزر درمانی روشی پیشرفته برای درمان بیماری‌های التهابی و دردناک مچ پا است. لیزر درمانی از انتقال درد از طریق سلول‌های عصبی به مغز ممانعت می‌کند و درنتیجه حساسیت عصب را کاهش می‌دهد و باعث تسکین درد مچ پا می‌شود.

مگنت تراپی

مگنت تراپی به‌سرعت احساس ناراحتی را کاهش می‌دهد، روند بهبود طبیعی را سرعت می‌بخشد و از آسیب‌های مچ پا جلوگیری می‌کند. مگنت تراپی دررفتگی و پارگی مچ پا، آرتروز و شکستگی مچ پا را پس از برداشتن گچ تسکین می‌دهد.

فیزیوتراپی

درمان فیزیوتراپی برنامه‌های توانبخشی و تمریناتی است برای جلوگیری از سفتی، و افزایش قدرت مچ پا و جلوگیری از مشکلات مچ پا استفاده می‌شود. در درمان فیزیوتراپی پزشک موارد زیر را برای بیماران توصیه می‌کند:

1- حرکت زود هنگام: برای جلوگیری از سفتی مچ، پزشک یا فیزیوتراپ شما درمان‌هایی را پیشنهاد می‌کند که شامل حرکات مچ پا بدون مقاومت هستند. پزشک ممکن است از روش‌های غیر فعال یا فعال استفاده کند.
2- تمرینات تقویتی: هنگامی‌که می‌توانید وزن خود را بدون افزایش درد و تورم تحمل نمایید، ورزش‌هایی برای تقویت عضلات و تاندون‌ها در جلو و عقب پای شما به برنامه درمان شما اضافه می‌شود. اگر تمرینات تقویتی زمینی مانند افزایش کشش پا بالا آوردن انگشتان پا، در شما بیش از حد دردناک باشد، تمرینات آبی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. ورزش‌هایی با مقاومت بالا تا آستانه تحملتان به برنامه شما اضافه می‌شوند.
3- استفاده از عصا: در بیشتر موارد، تورم و درد 2 تا 3 روز طول می‌کشد. راه رفتن ممکن است در طول این مدت دشوار باشد و ممکن است پزشک شما از عصا برای کمک به شما استفاده کند.
4- بی حرکت کردن: در مراحل اولیه بهبودی، مهم است که از مچ پای خود حمایت کنید و پای خود را از حرکات ناگهانی محافظت کنید. به عنوان مثال، برای کشیدگی‌های درجه 2، یک جسم پلاستیکی قابل جابجایی از قبیل بوت و یا پوشش‌های کشی میتواند پای شما را پشتیبانی کند. کشیدگی‌های درجه 3 ممکن است به مدت 2 تا 3 هفته زمان نیاز داشته باشند تا از وسایل حمایتی ذکر شده در بالا استفاده شود.
پزشک ممکن است شما را تشویق کند تا در هنگام حفاظت از پای خود را روی مچ پای خود وزنه ای قرار دهید. این می‌تواند به بهبودی شما کمک کند.

توجه: هر گونه ورزش با نظر پزشک معالج انجام شود.

جراحی

شکستگی های وخیم و یا تاندون های پاره شده، برای درمان نیازمند عمل جراحی می‌باشند. اعمال جراحی استفاده شده برای درمان اختلالات مچ پا عبارت اند از:

• بازسازی استخوان‌ها و مفاصل مچ پا
• برداشتن بافت آسیب دیده (دبریدمان)
• کشیدن پشت پا به منظور برداشتن فشار از روی تاندون آشیل
• خشک کردن (فیوژن) مفصل مچ پا به منظور افزایش ثبات آن (آرترودز)
• تعویض مفصل مچ پا (آرتروپلاستی)

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از آسیب به مچ پا گرم کردن بدن قبل از ورزش های سنگین است. ورزش های ساده و کششی باعث می شوند رباط ها، تاندون ها، مفصل ها، ماهیچه ها و استخوان ها نسبت به صدمات حساسیت کمتری خواهند داشت. جلوگیری از درد مچ پا همواره آسان نخواهد بود. رایج ترین علت درد مچ پا رگ به رگ شدن آن است و ممکن است در هر سنی و به دلیلی اتفاق بیافتد. بهترین راه برای جلوگیری از درد ناگهانی مچ پا این است که مراقب محیط اطراف باشید. قبل از ورزش ماهیچه ها و مفصل هایتان را شل کنید و در صورت هر گونه آسیب، حتی آسیب جزئی، به پزشک مراجعه کنید.