جهت درمان سرطان، راهکارهای متفاوتی وجود دارد و متعاقبا هر یک از درمان‌هایی که برای بیماران به کار برده می‌شود، عارضه‌هایی نیز به‌همراه دارد. یکی از مشکلات شایعی که اغلب افراد مبتلا به سرطان در طی درمان به آن دچار می‌شوند، دردهای مزمن است.
جهت کنترل دردهای ایجاد شده در اثر درمان‌هایی همچون شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، راهکارهایی اندیشیده شده است که تا حدی بتوان دردها را مهار و کنترل کرد.
دلیل ایجاد درد در بیماران مبتلا به سرطان چیست؟
بسیاری از بیماران در حین درمان‌هایی که انجام می‌دهند با عارضه‌های متفاوتی روبه‌رو می‌شوند. دلیل عمده و اصلی ایجاد درد، فشار تومور بر استخوان‌ها، اعصاب یا دیگر قسمت‌های بدن است. هنگامی که به بدن فشار وارد می‌شود، بیماران درد مزمنی را تجربه می‌کنند.
ممکن است برخی از دردهای ایجاد شده پس از بهبودی بیماری تا مدت‌ها به‌صورت خفیف یا شدید همراه بیمار باشد. اما در صورت درمان به‌موقع، کنترل و در نهایت درمان خواهد شد.
آشنایی با انواع دردهای ناشی از سرطان
نوع دردهای ایجاد شده در هر فرد بسته به شدت بیماری، متفاوت است. متخصصان درد، ابتدا می‌بایست نوع و علت درد را بدانند تا درمان مناسبی برای بیماران در نظر بگیرند.
درد عصبی
این نوع دردهای ایجاد شده بر اثر فشار بر اعصاب یا نخاع به وجود می‌آیند. معمولا افرادی که این نوع عارضه و آسیب را تجربه می‌کنند، نشانه‌ها و علائمی همچون سوزش و سوزن‌سوزن شدن را احساس می‌کنند.
در اغلب اوقات چنین مشکلی پس از جراحی به وجود می‌آید؛ در حین جراحی ممکن است به اعصاب آسیب وارد شود و در مدت‌زمان طولانی ترمیم و بهبود پیدا کند. همچنین این نوع عارضه می‌تواند پس از درمان‌هایی همچون پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی ایجاد شود.
استخوان درد
بیماری سرطان می‌تواند به بافت استخوان‌ها سرایت کند و سبب ایجاد درد در این ناحیه شود که ممکن است یک ناحیه و گاهی کل بدن را درگیر کند.
درد عضلانی
منظور از درد عضلانی، احساس درد در بخشی از اندام‌ها یا عضله بدن است. به‌عنوان مثال برخی از بیماران مبتلا به سرطان که در ناحیه کمر خود احساس درد می‌کنند، اغلب به دلیل آسیب‌هایی است که به کبد آنها وارد می‌شود.
درد فانتوم
این نوع درد، زمانی ایجاد می‌شود که یک عضوی از بدن، قطع یا جدا شود. به‌طور مثال برداشتن سینه در اثر سرطان سینه. بسیاری از پزشکان همچنان در پی آن هستند که علت ایجاد این نوع درد را در افراد متوجه شوند.
برخی از یافته‌ها بر این اساس است که بخشی از مغز این باور را دارد که بخشی از بدن جداشده؛ اما بخش دیگر مغز که مربوط به احساسات است این حقیقت را باور ندارد. بیشتر افرادی که دچار این درد می‌شوند، در نهایت پس از یک سال بهبود پیدا می‌کنند؛ اما افرادی نیز هستند که همچنان پس از یکسال، درد فانتوم را تجربه می‌کنند.
درد ارجاعی
برخی اوقات دردی در قسمتی از بدن احساس می‌شود که ناشی از آسیب به قسمت دیگر از بدن است، به این نوع دردهای ایجاد شده، درد ارجاعی گفته می‌شود. به عنوان مثال برخی از مشکلات کبدی سبب ایجاد آسیب‌هایی مانند درد مفصل می‌شوند.
چرا که عصب این ناحیه به سایر اندام‌های بدن منتهی می‌شود و فرد درد را در نواحی مختلف بدن خود احساس خواهد کرد.
کنترل دردهای ناشی از سرطان
دردهای سرطانی گاهی به‌حدی است که کنترل و درمان را دشوار می‌کند. اما هنگام مراجعه به کلینیک درد، پزشکان علت درد را جویا شده و درمان مناسب و مؤثری بسته به شرایط شما در نظر می‌گیرند. اقداماتی که بیماران مبتلا به سرطان جهت کنترل درد خود می‌بایست انجام دهند، شامل موارد زیر است:
- با تیم مراقبت‌های پزشکی در ارتباط باشید و احساسات خود را بیان کنید؛ ناحیه درد، زمان ایجاد آن، چه چیزی دردتان را بهتر یا بدتر می‌کند و چه تأثیری بر روند زندگی شما گذاشته است؟
- داروهایی تسکین درد خود را یک‌دفعه قطع نکنید. با کاهش درد، دوز مصرفی آن را کاهش دهید.
- منتظر نمانید تا دردتان تشدید شود و سپس دارو مصرف کنید. طبق ساعت و روزی که تعیین شده داروهای خود را حتی در مواقعی که درد احساس نمی‌کنید، مصرف کنید.
- داروهای ضد درد را باید حداقل یک هفته استفاده کنید. پس از اتمام مصرف با متخصص درد در خصوص مصرف مجدد آن مشورت داشته باشید.
- فعالیت‌هایی که برایتان لذت‌بخش است، انجام دهید؛ زیرا ذهن شما از تمرکز به درد منحرف می‌شود.
- مایعات و مواد غذایی حاوی فیبر، بیشتر مصرف کنید.
داروهایی که جهت تسکین دردهای سرطانی تجویز می‌شود.
هنگامی که برای درمان خود به کلینیک درد مراجعه می‌کنید، ابتدا بررسی‌های لازم انجام می‌گیرد تا بهترین درمان برای شما در نظر گرفته شود. به‌طور کلی داروهایی که برای بیماران مبتلا به سرطان که دردهای خفیف تا متوسطی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل موارد زیر است:
- استامینوفن
- داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (آسپرین و ایبوپروفن)
درد متوسط تا شدید:
- کدئین
- مورفین
- هیدروکودون
- هیدرومورفون
تمامی موارد ذکرشده را نباید بدون تجویز پزشک استفاده کنید؛ چراکه ممکن است با دیگر درمان‌ها تداخلی داشته و سبب ایجاد مشکلات بیشتر در حین درمان شود.
اگر دردهای ایجاد شده با استفاده از دارو درمان نشود، پزشک متخصص راهکار دیگری در نظر خواهد گرفت. به‌غیر از داروهای مصرفی از راهکارهای دیگری همچون:
- تزریق بلوک عصبی
- تحریک عصب الکتریکی از راه پوست
- بیوفیدبک
- طب سوزنی
- یوگا
- مدیتیشن
- و….
مورد استفاده قرار می گیرد.
کلام آخر
دردهای ناشی از سرطان از عارضه‌های مزمن آن است که بسیاری از بیماران در طی درمان خود احساس می‌کنند. پزشکان متخصص درد برای این افراد درمان‌هایی در نظر گرفته‌اند که درد خود را کنترل کرده و احساس بهتری داشته باشند.
این نکته را به یاد داشته باشید، نباید هنگام درمان خود از هیچ دارویی بدون نسخه و تجویز پزشک استفاده کنید؛ زیرا احتمال تداخل با دیگر داروها و درمان‌های دیگری که انجام می‌دهید، وجود دارد.