سلول‌های بنیادی
در کلینیک درد راد از سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز مفاصل و دیسک‌های بیرون‌زده استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر این روش به درستی انتخاب شود، می‌توان از انجام جراحی‌های غیرضروری جلوگیری کرد. ما در این مقاله قصد داریم در خصوص این نوع درمان و نحوه عملکرد آن توضیحات بیشتری در اختیار شما قرار دهیم.
آشنایی با سلول بنیادی
بدن انسان به‌طور طبیعی دائما سلول‌های بنیادی را در مغز استخوان تولید می‌کند که در شرایط خاص و بر اساس سیگنال‌هایی که بدن می‌دهد، به قسمت‌های مختلف بدن هدایت می‌شوند.
بدن انواع مختلفی از سلول‌های بنیادی را در مغز استخوان تولید می‌کند، این سلول در واقع نابالغ یا توسعه نیافته است که ممکن است در شرایط خاص به سلول پوستی، عضلانی، عصبی و… تبدیل شود. زمانی که از این سلول برای ترمیم بافت آسیب‌دیده استفاده شود، به‌عنوان درمان ترمیمی نام‌گذاری می‌شود.
علت خاص بودن سلول‌های بنیادی
این سلول در کل بدن وجود دارد، دلایلی که آن را در بدن بسیار خاص کرده، به شرح زیر است:
- در بدن تکثیر و تقسیم می‌شوند.
- این سلول می‌تواند به انواع مختلفی از سلول‌ها در صورت نیاز بدن تبدیل شود، ممکن است به سلول‌های استخوانی یا غضروفی تغییر یابند و بافت آسیب‌دیده را ترمیم کند.
پزشکانی که از این سلول برای درمان‌های مختلفی از جمله مشکلات آرتروز یا دیسک بیرون‌زده استفاده می‌کنند، بر این باورند که اگر سلول بنیادی در یک قسمت خاص قرار بگیرد، می‌تواند مشکل ایجاد شده را برطرف کند. به‌عنوان مثال اگر سلول بنیادی در نزدیک غضروف آسیب‌دیده قرار بگیرد، می‌تواند غضروف را ترمیم کند.
از سلول بنیادی چگونه برای درمان آرتروز استفاده می‌شود؟
سلول‌های بنیادی را می‌توان هم در حین عمل جراحی و هم به‌صورت تزریقی در قسمت آسیب‌دیده وارد کرد، اما در اغلب مواقع ترجیح پزشکان این است که این روش درمان به‌جای عمل جراحی انجام گیرد.
هنگام تزریق این سلول، پزشکان جهت اطمینان از اینکه تزریق در محل درستی انجام می‌شود، از تصویربرداری‌های خاص استفاده می‌کنند تا خطایی هنگام تزریق وجود نداشته باشد.
سلول‌های بنیادی از کدام قسمت بدن گرفته می‌شود؟
در اغلب مواقع برای درمان آرتروز زانو از سلول‌های بنیادی مزانشیمی استفاده می‌کنند. سلول‌های مزانشیمی معمولا از بافت چربی بیمار، خون یا مغز استخوان او گرفته می‌شود. نحوه برداشت سلول در هریک از قسمت‌های نام برده شده را برای شما توضیح خواهیم داد:
- اگر سلول بنیادی از طریق چربی برداشته شود، با استفاده از عمل جراحی یا لیپوساکشن این فرایند انجام خواهد شد.
- سلول‌های بنیادی خون با استفاده از نمونه خون بیمار استخراج می‌شود.
- سلول‌های بنیادی مغز استخوان از یک قسمت استخوان بیمار گرفته می‌شود، معمولا در این روش با استفاده از سوزن و سرنگ سلول بنیادی را از استخوان لگن خارج می‌کنند، در این نوع برداشت از بی‌حسی موضعی برای بیمار استفاده می‌شود.
چه کسانی می‌توانند از سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز استفاده کنند؟
نمی‌توان به‌طور دقیق مشخص کرد چه افرادی کاندیدای خوبی برای این نوع درمان هستند. اینکه چه کسی می‌تواند از این نوع درمان برای رفع آرتروز استفاده کند، بستگی به شرایط بیمار و تصمیم پزشک خواهد داشت.
بر اساس تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده، نشان می‌دهد بیماران جوانی که دچار آسیب‌های غضروفی نه‌چندان شدید هستند، بیشترین تاثیر درمان را از تزریق سلول بنیادی شاهد خواهند بود.
به‌طور کلی پزشکان دراین‌باره می‌گویند افرادی که از وضعیت عمومی خوبی برخوردارند و آسیب بسیاری جدی ندیده‌اند، می‌توانند این روش را به‌عنوان یک درمان مناسب برای خود استفاده کنند.
توضیحاتی در خصوص ایمنی تزریق سلول‌های بنیادی
در اغلب مواقع تزریق سلول‌های بنیادی بی‌خطر است؛ چراکه این سلول از بدن خود بیمار گرفته می‌شود و بدن واکنش خطرناکی هنگام تزریق سلول نخواهد داشت. شایع‌ترین خطراتی که از این نوع درمان در بیماران مشاهده شده، تورم و درد موقتی است.
نحوه عملکرد سلول بنیادی
همانطور که گفته شد اگر این سلول به هدف‌های متفاوتی در قسمت‌های مختلف بدن تزریق شود، می‌تواند عملکرد متفاوتی نسبت به نیاز بدن داشته باشد. در خصوص درمان آرتروز نحوه درمان به شرح زیر است:
- به سلول‌های غضروفی تبدیل می‌شوند.
- التهابات ایجاد شده را برطرف می‌کند.
- پروتئین‌هایی مانند سیتوکین‌ها آزاد می‌شوند که منجر به کاهش روند تخریب غضروف و درد خواهد شد.
دلیل تاثیرات متفاوت سلول بنیادی در هر فرد چیست؟
گاهی ممکن است نتیجه درمان با استفاده از سلول بنیادی در هر فردی متفاوت باشد، برخی از عوامل در تفاوت آن نقش مهمی دارند که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد:
- محلی که سلول بنیادی از آن ناحیه برداشته می‌شود.
- نحوه برداشت سلول بنیادی از قسمت مورد نظر چگونه است.
- نحوه تزریق سلول بنیادی به بیمار چگونه انجام می‌شود.
سلول‌های بنیادی و PRP
در برخی از مواقع پزشکان سول‌های بنیادی را با پلاسمای غنی از پلاکت ترکیب می‌کنند. ترکیب این دو می‌تواند تاثیرات بهتری برای بیمار داشته باشد؛ چراکه PRP، پلاکت فاکتورهای رشد و پروتئین را در بدن تنظیم می‌کنند و منجر به ترمیم بافت آسیب‌دیده خواهد شد.
PRP نیز همانند سلول‌های بنیادی می‌تواند به‌تنهایی برای بیمار تزریق شود. به‌طور کلی پزشکان بر این باورند ترکیب این دو تاثیرات درمانی حداکثری را برای بیمار به‌همراه خواهد داشت.
آیا ممکن است بدن بیمار تزریق سلول بنیادی را رد کند؟
از آنجایی که این سلول از بدن بیمار گرفته می‌شود، سیستم ایمنی آن را به‌عنوان سلولی بیگانه تشخیص نمی‌دهد. بارها و بارها این تزریق برای بیماران انجام شده و هرگز هیچ بیماری این تزریق را توسط سیستم ایمنی رد نکرده است.
تزریق سلول بنیادی برای درمان دیسک
همانطور که گفته شد این سلول برای درمان و ترمیم بسیاری از بافت‌های بدن کاربرد دارد. دیسک بیرون‌زده، یکی از آسیب‌هایی است که زندگی روزمره افراد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. به‌دلیل پیشرفت‌هایی که در حوزه پزشکی به‌وجود آمده، امروزه پزشکان به‌دنبال درمان‌هایی برای جایگزین عمل جراحی هستند تا روشی با حداقل تهاجم را برای بیماران انجام دهند.
تزریق سلول بنیادی، یکی از درمان‌هایی است که برای درمان دیسک کمر و به‌جای عمل جراحی دیسک برای بیماران انجام می‌گیرد. این روش حدود ۱۰ سال است که برای بیماران انجام می‌شود و تاثیرات خوبی را به‌جا گذاشته است.
سلول‌های بنیادی درمانی کم تهاجمی و سرپایی است که برای بیماران انجام می‌شود. پزشکان قسمت موردنظر را هدف قرار می‌دهند و با تزریق این سلول مشکلات ایجاد شده را برطرف می‌کنند.
نحوه درمان دیسک با استفاده از سلول بنیادی چگونه است؟
مراحل برداشت سلول بنیادی، همانند تزریق سلول بنیادی برای درمان آرتروز است. در اغلب مواقع سلول بنیادی را از لگن خارج می‌کنند که این فرایند تنها دقایقی طول می‌کشد. پس از آن بیمار را برای این تزریق آماده می‌کنند.
قسمت موردنظر توسط پزشک استریل شده و سپس سلول بنیادی تزریق می‌شود. پس از آن بافتی که آسیب‌دیده و ضعیف شده مجددا ترمیم و درمان خواهد شد.
آیا تزریق سلول‌های بنیادی برای کلیه بیماران، گزینه درمانی مناسبی است؟
در اغلب مواقع برای بیمارانی که دچار عارضه دیسک هستند، درمان‌هایی از قبیل فیزیوتراپی، تجویز دارو و تزریق اپیدورال برای تسکین درد انجام می‌گیرد. در صورتی که بیماران به اینگونه درمان‌ها پاسخ مثبتی ندهند و روند بهبودی و درمان در آنها مشاهده نشود، تزریق سلول‌های بنیادی گزینه موثر دیگری است که برای آنها انجام می‌گیرد.
در اغلب مواقع این درمان برای جوان‌ترها که یک یا دو دیسک آنها دچار مشکل شده است، انجام می‌شود. بیمارانی که مسن هستند به درمان‌های با تاثیرگذاری بیشتر برای درمان این بیماری نیاز دارند.
چگونه سلول بنیادی در قسمت مورد نظر تزریق می‌شود؟
این تزریق باید با دقت بالایی انجام شود، به همین جهت با استفاده از روشی به نام دیسکوگرافی محل دقیق درد و مشکل ایجاد شده، مشخص می‌شود و اقدامات لازم برای درمان را انجام می‌دهند. سپس با استفاده از فلوروسکوپی تزریق را برای بیمار انجام می‌دهند تا تزریق در محل دقیق و درستی انجام گیرد. در نهایت با کمک این تجهیزات، تزریق سلول بنیادی در محل درستی انجام خواهد گرفت.
عوارض و فواید تزریق سلول بنیادی جهت درمان دیسک
این روش درمان، همانند دیگر درمان‌هایی که برای بیماران انجام می‌گیرد، می‌تواند در کنار فوایدی که دارد، عارضه‌هایی را نیز به‌همراه داشته باشد. این عارضه‌های نادر شامل خونریزی و عفونت است.
عفونت در ستون فقرات بسیار جدی است و اگر چنین اتفاقی رخ دهد، خطرات بسیاری را ایجاد می‌کند. به همین جهت پزشک با تجهیزات کاملا استریل شده درمان خود را آغاز می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود که پس از تزریق سلول بنیادی در دیسک، بیمار درد بیشتری را نسبت به گذشته گزارش دهد، این افزایش درد طبیعی‌ست؛ چراکه تزریق در محل حساسی انجام می‌شود.
معمولا سه هفته پس از تزریق می‌توان نتیجه تزریق و درمان را شاهد بود. مطالعاتی که در این خصوص انجام شده، نشان می‌دهد تسکین درد در اغلب افرادی این نوع تزریق را برای درمان خود انجام می‌دهند تا ۲ سال ادامه دارد.
همانطور که گفته شد از آنجا که سلول بنیادی از بدن خود بیمار گرفته می‌شود، پس از تزریق به قسمت مورد نظر، بدن واکنش غیرعادی و حالت تهاجمی را نشان نمی‌دهد. همچنین این نوع درمان نسبت به سایر روش‌های دیگر، مانند جراحی دیسک آسیب‌دیده بسیار بهتر است و در اغلب مواقع پزشکان این تزریق را به عمل جراحی ترجیح می‌دهند.
پاسخ به سوالات رایج در خصوص تزریق سلول بنیادی
آیا تضمینی وجود دارد که تزریق سلول بنیادی برای من موثر باشد؟
هیچ موقع نمی‌توان صددرصد تضمین کرد که این تزریق می‌تواند برای شما کاملا موثر باشد، نه تنها برای این درمان بلکه برای هیچ نوع درمانی به‌طور صددرصد هیچ تضمینی وجود ندارد.
اما بر اساس آمارها و مشاهداتی که در این خصوص وجود داشته، نشان داده است که اغلب افراد نتیجه رضایت‌بخشی از این درمان تجربه کرده‌اند.
آیا سلول‌های بنیادی که از بیماران گرفته می‌شود، در همه افراد یکسان است؟
خیر، از آنجا که سلول‌های بنیادی از قسمت‌های مختلفی گرفته می‌شود، می‌تواند از یکدیگر متمایز باشد و انواع مختلفی از سلول‌های بالغ را ایجاد کنند. هر فردی از نظر ژنتیکی متفاوت است، در خصوص سلول‌های بنیادی نیز همین مسئله صدق می‌کند.
چرا پزشکان از سلول بنیادی بالغ برای درمان استفاده نمی‌کنند؟
بر اساس تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده، سلول‌های بنیادی بالغ شده ممکن است به‌اندازه سلول‌های بنیادی اولیه با دوام و تاثیرگذار نباشد. در واقع نوع بالغ شده قادر به تکثیر انواع سلول‌ها نیست؛ به این معنی است که برای درمان بیماری‌های محدود می‌توان از این روش درمان استفاده کرد.
چه نوع سلول‌های بنیادی برای بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
در حال حاضر پزشکان سلول‌های بنیادی از مغز استخوان و خون را برای بیماران استفاده می‌کنند و درمان را انجام می‌دهند.
چگونه یک بیمار کاندیدای خوب برای درمان با این نوع تزریق است؟
پزشک قبل از آنکه هر نوع درمانی را برای بیماران خود انتخاب کند، ابتدا باید تمامی معاینات لازم را انجام دهد تا متناسب با شرایط، بهترین درمان برای بیمار در نظر گرفته شود. در واقع با بررسی شدت بیماری و سابقه دیگر بیماری‌های او پزشک تصمیم‌گیری می‌کند که فرد کاندیدای خوبی برای انجام این درمان است یا خیر.
آیا بلافاصله پس از تزریق، درد تسکین پیدا می‌کند؟
خیر، تزریق سلول‌های بنیادی برای آنکه تاثیر خود را نشان دهند، احتیاج به زمان دارند. در اغلب مواقع پس از آن که تزریق را انجام می‌دهند، درد بدتر می‌شود، اما پس از مدت کوتاهی افراد شاهد روند بهبود خود خواهند بود.
چه رنج سنی برای تزریق سلول بنیادی مناسب است؟
رنج سنی که برای انجام این نوع درمان در نظر گرفته شده، بین ۲۰ تا ۷۰ سال است. نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است که هرچه سن بیشتر باشد، کیفیت و تاثیرگذاری این روش درمانی در افراد کاهش می‌یابد.
در واقع افرادی که در سنین بالای ۷۰ سال هستند و تقاضای انجام این درمان را دارند، انجام تزریق سلول بنیادی به آنها توصیه نمی‌شود؛ چراکه ممکن است این روش درمانی نتایجی را برای آنها به‌همراه نداشته باشد.
کلام آخر
پزشکان برای درمان بافت‌های آسیب‌دیده و مفاصل به‌دنبال آن هستند تا درمانی را انجام دهند که کمترین عارضه و بیشترین نتیجه را برای بیماران به همراه داشته باشد. قطعا گزینه نخست هیچ پزشکی انجام اقدامات تهاجمی، مانند عمل جراحی نیست.
استفاده از سلول بنیادی، یکی از روش‌های نیمه تهاجمی موثر است که امروزه برای بیماران که شرایط انجام آن را دارند، به کار گرفته می‌شود. از آنجایی که در این نوع درمان، سلول از بدن خود بیمار گرفته می‌شود، حداقل عارضه و واکنش غیرعادی را برای بیمار خواهد داشت.
جهت انجام این درمان باید توسط پزشک متخصص درد معاینه شوید و تمامی شرایط شما مورد بررسی قرار گیرد تا متوجه شوند که آیا شرایط مناسبی برای انجام این تزریق را دارید یا خیر.
